O ‘ zbek tili

 Uyga vazifa. Berilgan jadvalni to‘ldiring va qo‘shma gaplar haqida nimalarni 
bilib olganingiz, yana nimalarni bilmoqchiligingizni yozing.
Bilar edim
Bilib oldim
Bilmoqchiman
...
...
...
daraxtlari  o‘sar,  qulupnay  va  rezavor  o‘simliklar  ekilar  edi.  Bular  yozi  bilan 
galma-gal pishib yetilar va dasturxonimizni bezar edi. Bog‘imiz shunday faro-
von bo‘lishidanmi, yozda dadam vaqtini uyda dam olish, ekin-tekinlarga qarash, 
qarindosh-urug‘larnikiga qovun va bog‘ sayliga borish bilan o‘tkazar edilar.
Habibulla Qodiriy
114

---

O‘zbek tili 10-sinf
 Adabiy o‘qish
Abdulla  
Qodiriy
(1894-1938)
O‘zbek  adabiyotining  yirik  namoyanda-
si, o‘zbek romanchiligiga asos solgan, o‘tkir 
iste’dod  egasi  Abdulla  Qodiriy  (Julqun-
boy)  1894-yil  10-aprelda  Toshkent  shahrida 
tug‘ildi. Adibning ilk ijodi «Oyna» gazetasi-
da  bosilib  chiqqan  «Ahvolimiz»,  «Millatim-
ga»,  «To‘y»  kabi  she’rlardan  boshlangan.  U 
ma’rifatparvar  va  millatparvar  shoir  va  adib 
sifatida maydonga chiqdi. Uning «Baxtsiz ku-
yov» nomli fojeasi, «Juvonboz», «Uloqda» kabi hikoyalarida ham o‘z xalqini savod-
li, bilimli, madaniyatli va ozod ko‘rish istagi sezilib turadi. Abdulla Qodiriy Moskva 
jurnalistlar institutida tahsil oldi. So‘ng «Mushtum» jurnalida shtatsiz muxbir bo‘lib 
ishlay boshladi. 
Abdulla Qodiriyning birinchi o‘zbek romani. «O‘tkan kunlar» uch bo‘lim holida 
kitob bo‘lib nashr etildi. Yozuvchining ikkinchi tarixiy romani «Mehrobdan chayon» 
nashrdan chiqdi. Abdulla Qodiriy qishloq xo‘jaligi mavzusiga bag‘ishlangan «Obid 
ketmon» qissasini yaratdi. Biroq asarlari bilan xalq orasida yuqori obro‘ qozonib, niho-
yatda katta ta’sir kuchiga ega bo‘lgan noyob iste’dod egasi Abdulla Qodiriy qatag‘on 
qilinib, ijodining eng gullagan vaqtida 44 yoshida otib o‘ldirildi. Uning asarlari 1956-
yildan keyingina yangidan nashr etila va erkin o‘qila boshlandi. Uning asarlari asosida 
badiiy filmlar yaratildi.
O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, Abdulla Qodiriyning nomini abadiylashtirish-
ga qaratilgan qator farmonlar berildi. 1990-yilda Abdulla Qodiriy nomidagi Respub-
lika Davlat mukofoti ta’sis etildi. Toshkentdagi eng katta xiyobonlardan biri, qator 
ko‘chalar,  maktablar,  mahallalar  va  oliygohlar  uning  tabarruk  nomi  bilan  ataladi. 
Uning nomi bilan yuritiladigan Toshkent davlat madaniyat institutida Abdulla Qodi-
riy nomidagi stipendiya ham beriladi.
115

---

 7-topshiriq. Matnni o‘qing. So‘zlab bering va savollar tuzing.