Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

12.1-jadval 
Marketing kommunikatsiyasining bosqichlari 
Yillar 
Bosqichning nomi 
Bosqichning tavsifnomasi 
1950-1960 
Tizimsiz  kommunikatsiya 
bosqichi 
Kommunikativ  siyosat  katta  rol  uynamaydi,  doimiy 
talabni  ta’minlash  uchun  tovar  taklifi  hajmiga 
konsentratsiya bosh masala hisoblanadi 
1960-1970 
Tovar 
kommunikatsiyasi 
bosqichi 
Sotishni 
tashkil 
etishda 
korxona 
kommunikativ 
vositalardan  foydalanadi.  Birinchi  rejaga  reklama  va 
sotishni rag‘batlantirish chiqadi 
1970-1980 
Maqsadli 
guruh 
kommunikatsiya bosqichi 
Kommunikatsiya  firmalar  tomonidan  foyda  olishga 
imkon beruvchi maqsadli guruhlar bilan o‘zaro ta’sirda 
mijozlar bilan muloqot uchun ishlatiladi 
1980-1990 
Raqobatli  kommunikatsiya 
bosqichi 
Kommunikativ  sharoitni  o‘zgarishi  va  kommunikativ 
raqobat 
ko‘rsatishning 
o‘sishi 
korxonadan 
kommunikatsiyani  optimal  shakl  va  vositalarini  talab 
qiladi 
1990-2010 
Raqobatli 
va 
integratsiyalangan 
kommunikatsiya bosqichi 
Bozorni rivojlanish dinamikasi reklama tashuvchilariga 
media 
tarqatishni 
shakllantirishga 
olib 
keladi. 
Integratsiyalangan  kommunikatsiyaga  o‘tishni  talab 
qiladi 
 
Kommunikatsiya  quyidagicha  tasniflanadi:  kontakt  turi  bo‘yicha  shaxsiy  va 
shaxsiy  bo‘lmagan;  jadalligi  bo‘yicha  jadal  va  takror;  qo‘llash  chastotasi  bo‘ycha 
yagona va ko‘p marotabalik; ta’sir natijasiga ko‘ra samarali va samarasiz. 
Integratsiyalangan  marketing  kommunikatsiyalari  –  biznesni  rivojlantirishning 
intensiv uslubiyatlari tizimi. 
An’anaviy  ravishda  integratsiyalangan  marketing  kommunikatsiyalari  BTL, 
ATL,  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  marketing  barcha  texnologiyalarini,  shuningdek,  zarur 
shaxslar  bilan  shaxslararo  munosabatlarni  yo‘lga  qo‘yish  bo‘yicha  texnologiyalarni 
uyg‘unlashtiradi. 
BTL  atamasining  vujudga  kelish  afsonasi  maщhurdir.  Reklama  sohasi 
guruhlaridan  biri,  navbatdagi  reklama  kampaniyasi  byudjetini  tuzar  ekan,  yakuniy 
xulosa  chiqardi,  so‘ngra  sotuvni  rag‘batlantirish  bo‘yicha  tadbirlarni  ham  yozib 
kiritish lozim ekanligi uning yodiga tushdi, oqibatda bu yozuvlar chiziqning ostidan 
o‘rin  oldi.  Bu  erda  shunga  izoh  berib  o‘tish  zarurki,  adabiyotlarda  yuqorida  sanab 
o‘tilgan vositalar to‘plamida ayrim qarama-qarshiliklar mavjud. 
CHiziq  ustida  (ATL)  ommaviy  axborot  vositalari  hamda  tashqi  reklama  va 
axborot  vositalari  orqali  tarqatiladigan  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  reklama  joylashgan. 

---

 
202 
Reklama  materiallari  imidjni  shakllantirish,  eslatish,  tanib  olish,  xabardor  qilish 
uchun  ishlaydi.  Ya’ni  garchi  reklama  «to‘g‘ridan-to‘g‘ri»  bo‘lsada,  lekin  potensial 
iste’molchi  bilan  kommunikativ  kanal  bilvosita  va  qaytuvchan  aloqasiz  bo‘lib 
chiqadi. 
Chiziq ostida (BTL) – sotuvni rag‘batlantirish, iste’molchilarni rag‘batlantirish, 
savdoni  rag‘batlantirishning  nozikroq  mexanizmlari  ishlaydi.  Bu  erda  tovarni 
namoyish  etish  va  qayd  qilingan  oldi-sotdi  harakati  emas,  xaridor-sotuvchi  o‘zaro 
aloqalari interaktiv kanali va ikkilamchi tadqiqotlar o‘tkazish imkoniyati muhim. 
Tovar  yoki  xizmatning  o‘zi  emas,  balki  uning  iste’mol  tizimiga  kiritilganligi 
muhim.  Aynan  iste’molchilar  bilan  yo‘lga  qo‘yilgan  aloqalar  hamda  iste’mol  va 
taqsimot  yo‘lga  qo‘yilgan  tizimi  biznesning  muvaffaqiyatga  erishishini  belgilab 
beradi. 
Integratsiyalangan  marketing  kommunikatsiyalarining  reklama,  jamoatchilik 
bilan  aloqalari,  sotuvni  rag‘batlantirish,  moddiy-texnika  ta’minoti,  xodimlar  bilan 
o‘zaro  munosabatlarni  shakllantirish  kabi  alohida  qismlardan iborat  bo‘lgan  «butun 
bir  yaxlitlik»ni  tushunishning  yangi  usuli  sifatida  etarli  darajada  umumiy  deb 
hisoblash mumkin. 
Integratsiyalangan  marketing  kommunikatsiyalari  usullarini  to‘rtta  asosiy 
guruhga ajratish mumkin. 
1.