Zamonaviy hikoyachilikda psixologizm muammolari

1

    Prezidentimiz  tomonidan  ilgari  surilgan  ushbu  fikrlar, 

shubhasiz, bugungi kunning dolzarb muammolarini va hayotning ajib jumboqlarini 

mohirona  badiiylashtira  olgan  yozuvchilar  haqidadir.  Bunday  yozuvchilar  safiga 

esa  X.Do'stmuhammad  va  N.Eshonqul  kabi  hikoyanavis  yozuvchilarni  kiritish 

mumkin.  Ular  ijodida  turli  yillarda  xilma-xil  va  bir-biridan  sermazmun  hikoyalar 

yaratilganini guvohi bo'lamiz. 

        "Adabiyot-hayotning  in'ikosidir"  degan  qoida  yozuvchilarning  ijodiy 

tajribasida juda ko'p shakllarda namoyon bo'ladi".

2

 Yozuvchilar hikoyalarida ham, 

xuddi  qissalarida  bo'lganidek,  hayot  haqiqati  ustalik  bilan  ochib  berilgan. 

                                                

1

 I.A.Karimov. Adabiyotga e'tibor-ma'naviyatga, kelajakka e'tibor. T.: O'zbekiston, 2009 yil, 4-bet. 

2

 Izzat Sulton. Adabiyot nazariyasi. T.:"O'qituvchi", 1986 yil, 56-bet. 

---

5 

 

Hikoyanavislar  hikoyalarda  ko'tarilgan  mavzuni  tasvirlashda,  xususan,  hayotda 

uchrovchi  illatlarni  fosh  etishda  turli  xil  vositalaridan,  shuningdek,  ramziy 

obrazlardan  va  har  xil  majozlardan  o'rinli  foydalanadilar.  Ularning  ijodi  hayot 

bilan  hamnafas,  rostgo'y,  xalqchil  va  kurashchan  nasrdir.  Chunonchi,  ular 

hayotning  asl  mohiyati  haqida  shu  kungacha  aytilmagan,  lekin  aytilishi  shart 

bo'lgan teran fikrlarni topib, ularni mahorat bilan badiiy adabiyotda aks ettiradilar. 

Shuningdek,  shu  kungacha  yaratilgan  hikoyalarda  ma'naviy-axloqiy,  hayotiy 

muammolar  ilgari  surilgan.  Boshqa  janrlar  kabi  X.Do'smuhammad  va  Nazar 

Eshonqul  hikoyalarini  ham  ma'naviyatni  o'stirish  vositasi  sifatida  qadriyatlar 

sirasiga  kiritish  mumkin.  Zero,  yurtboshimizning:  "Biron-bir  jamiyat  ma'naviy 

imkoniyatlarni,  odamlar  ongida  ma'naviy  va  axloqiy  qadriyatlarni  rivojlantirmay 

hamda  mustahkamlamay  turib  o'z  istiqbolini  tasavvur  eta  olmaydi"

1

,  -  degan 

fikrlari bejiz emas. 

      Shu  narsani  alohida  qayd  etish  kerakki,  Qodiriy,  Oybek,  Ayniy,  Cho'lpon, 

Fitrat kabi  mashhur yozuvchilarimiz ham badiiy asar yozishga kirishishdan oldin, 

eng  avvalo  mavzu  taqozosiga  ko'ra,  qalamga  olinayotgan  ma'lum  tarixiy  davrni 

chuqur  ilmiy va huquqiy asoslarida o'rganib chiqqanlar.

2

 Xurshid Do'stmuhammad 

va  Nazar  Eshonqul  ijodida  ham  ko'rishimiz  mumkinki,  ularning  bolalik  kunlari, 

eshitganlari  va  ko'rganlari,  umuman  olganda  ishonarli  voqealar,  hayotiy  tasvirlar  

qalamga  olinadi.  Kitobning  fazilati  yozuvchilik  san'atining  asosiy  va  muhim 

tomoni  sanaluvchi  xarakter  yaratish  mahoratining  tekshirilishida  ko'rinadi. 

Xarakter  yaratishda  esa,  albatta,  inson  ruhiyati  masalasi  asosiy  unsur  sanaladi. 

Mana  shunday  mehnat  evaziga  dunyoga  kelgan  asarlarning  umri  ham,  qadri  ham 

ulug' bo'ladi.