Turk adabiyoti tarixi xiii-xviii asrlar

Hoji Bayram she’rlaridan 
 
Na bo‘ldi ko‘nglim, na bo‘ldi ko‘nglim, 
 
Dardu g‘am ila to‘ldi bu ko‘nglim. 
 
Yondi bu ko‘nglim, yondi bu ko‘nglim, 
 
Yonmoqqa darmon topdi bu ko‘nglim. 
 
Yon ey ko‘ngil yon, yon ey ko‘ngil yon, 
 
Yonmoqdan topdi dardiga darmon. 
 
Parvona kabi, parvona kabi, 
 
Sha’miga oshiq yondi bu ko‘nglim. 
Garchi u yondi, garchi u yondi, 
 
Rangiga jumla olam bo‘yandi. 
 
O‘zida topdi, o‘zida topdi, 
 
Matlabini xush bildi bu ko‘nglim. 
 
Savodi a’zam, savodi a’zam
1
, 
 
Balki bo‘libdir arshi muazzam. 
 
Matlabi jonon, matlabi jonon, 
 
Bo‘lsa ajabmi, endi bu ko‘nglim. 
 
Sayri billohdir, sayri billohdir, 
 
Li ma allohdir, fano fillahdir. 
 
Ayinasinda, oyinasinda, 
 
Kirdi, sivoni
2
 topdi bu ko‘nglim. 
 
“Al faqru faxru, ol faqru faxri”
3
, 
 
Demadilarmi Ul olamlar faxri. 
 
Faqr faxrini, faqr faxrini, 
 
Mahvu fanoda topdi bu ko‘nglim. 
 
 
Bayramiy endi, Bayramiy endi, 
 
Bayram etarsan yor ila endi. 
 
Hamdu sanolar, hamdu sanolar – 
 
Yor ila bayram qildi bu ko‘nglim. 
                                                           
1
 Саводи аъзам – 1) катта шаћар, 2) Маккаи мукаррама.
 
2
 Сиво – бошќа, ўзга.
 
3
 “Ал фаќру фахри” - “Фаќрлик фахримдир” (ћадис).
 

---

 
54
 
Bilmoq istasang o‘zni, 
 
Jon ichra izla jonni. 
 
Jondan kechib top uni, 
 
Sen seni bil, sen seni. 
 
Kim bilsa af’olini, 
 
Ul bildi sifotini. 
 
Unda topdi zotini, 
 
Sen seni, bil sen seni. 
 
Ko‘ringan sifotingdir, 
 
Uni ko‘rgan zotingdir. 
 
O‘zga na hojatingdir; 
 
Sen seni bil, sen seni. 
 
Kimki hayratga toldi, 
 
Qalbi nurga g‘arq bo‘ldi. 
 
Tavhidi zotni topdi, 
 
Sen seni bil, sen seni. 
 
Bayram o‘zini bildi, 
 
Bilganni unda topdi. 
 
Topgani o‘zi bo‘ldi, 
 
Sen seni bil, sen seni. 
* * * 
 
Hech kimsa torta olmas, og‘ir falakning yoyi, 
 
Dardiga ko‘ngil berma bir kun oladi voyi. 
 
Chun u yuzini burdi, bir lahza qaror etmas, 
 
Necha sarni poy etar, do‘nar-sar etar poyi. 
 
Bir foniy vafosizdir, qavliga inonma hech, 
 
Goh boyni etar yo‘qsil, goh yo‘qsil etar boyni. 
 
Bayram, hamma olimlar bu ma’nining ostinda, 
 
Qofdan Qofga hukm etar, bilmas bu muammoni. 
 
Vohiddir ul vahbatda, kasratda fikr tafriq, 
 
Xizr yetmadi bu sirga, bildirmadi Musoni. 
 
Miskin hoji Bektosh, sen dunyoga ko‘ngil berma, 
 
Bir ulug‘ imoratdir, olma boshga savdoni. 

---

 
55
 
 
 
* * * 
 
Mening maqsudim olamda emasdir, lekin illo hu,  
 
Bu mening dardima darmon emasdir, lekin illa hu. 
 
Emasdir huru-yu g‘ilmon, na jannat ko‘shki, na Rizvon, 
 
Bu mening ko‘nglima sulton emasdir, lekin illa hu. 
 
Aning naqshi hayotinda jahon bir zarra bo‘lmishdir, 
 
Nazar etsang u zarradan ko‘rinmas, lekin illa hu. 
 
Ey Bayramiy, agar idrok etarsan sen bu olamda, 
 
Bu sirning sirriga kimsa erishmas, lekin illa hu.