“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

muvozanati deb ataladi va u quyidagicha ifodalanadi (37-rasm). 
R
k
=R
w
+R
f
+R
a
+R
i
, 
 
Bu yerda: 
R
w 
– shamol va havo qarshilik kuchi, N; 
R
f
 – yo`l qoplamasi qarshilik kuchi, N; 
R
a 
– tezlanishga qarshilik qiluvchi kuch, N; 
R
i 
– yo`l qiyaligi qarshilik kuchi, N. 
Avtomobil g`ildiragidagi tortish kuchi quyidagicha aniqlanadi: 
R
k
=(M
e
*i
k
*i
0
/r
k
)*η
t
, 
 
Bu yerda: 
M
e 
– dvigatelning aylanma momenti, N.m; 
i
k 
– uzatmalar qutisining uzatish soni; 
i
0 
– bosh uzatmaning uzatish soni; 
r
k 
– g`ildirakning bevosita radiusi, m; 
η
t 
– transmissiyaning foydali ish koeffitsiyenti (KPD) 
 
 
37-rasm. Avtomobilning tik ko`tarilish bo`ylab harakati. 
 
Uzatmalar  qutisi  g`ildiraklarni  dvigatel  tirsakli  valiga  nisbatan  kamroq 
aylanishini ta’minlaydigan uzatish soni bilan ta’minlab beradi. Natijada yo`lning har 

---

 
69 
xil  joylarida  yetaklovchi  g`ildirak  gardishlari  har  xil  harakat  tezligi  va  tortish  kuchi 
bilan  ta’minlanadi.  Avtomobilning  har  xil  uzatmalardagi  harakat  tezligi  quyidagi 
formula bilan aniqlanadi.