“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

C=m*υ
2
/R 
Bunda: 
m – avtomobil og`irligi (massasi), kg; 
υ
 –
 avtomobilning harakat tezligi, m/sekund. 
 
Avtomobil massasi va uning og`irligi orqali quyidagicha aniqlanadi: 

---

 
47 
m=Q
a
/g 
Bu yerda: 
g – jismning erkin tushish tezlashishi – 9,81 m/sekund
2
, 
 
Demak:  
C=Q
a
*υ
2
/g*R 
 
Yo`lning  egri  qismida  xosil  bo`ladigan  markazdan  qochma  kuch  avtomobil 
og`irligi va g`ildiraklarning yo`l qoplami bilan ilashishi orqali singishtiriladi, ya’ni: 
Q
a
*υ
2
/g*R≤Q*φ 
Bu yerda:  
φ  –  g`ildiraklarni  yo`l  qoplami  bilan  ilashish  koeffitsiyenti,  u  quruq  qoplama 
uchun 0,5-0,7; nam qoplama uchun 0,3-0,4 atrofida bo`ladi. 
 
Yuqoridagi  ifodaga  asosan  harakat  tezligi  bilan  egrilik  radiusi  orasidagi 
bog`lanishni topish mumkin: 


*
* R
g

 
Bu ifoda egri yo`llardan harakatlanganda yo`l ko`rsatkichi φ va egrilik radiusi R 
orqali harakat xavfsizligini ta’minlash shartini ko`rsatadi. Avtomobilning harakat tezligi 
uning tuzilish ko`rsatkichlari orqali ham ifodalanishi mumkin: 
h
R
a
g
*
2
*
*


 
Bu yerda: 
a – avtomobil g`ildirak oralaridagi masofa, m; 
h – avtomobilning og`irlik markazidan yo`l qoplamigacha bo`lgan masofa, m;  
Demak,  yo`l  qoplamining  xolati  avtomobilning  ag`darilishiga,  uning  tuzilish 
o`lchamlari  esa  yo`lda  surilishiga  ta’sir  qilmaydi.  Hisoblangan  tezlikni  har  ikkala 
iboralar orqali ham topish mumkin.  
 
5. Yo`lning ichki tomonga suyri qilingan egri qismi (Viraj), yo`lning egri qismiga