“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi



Download 3,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet75/150
Sana31.12.2021
Hajmi3,16 Mb.
#220003
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   150
Bog'liq
avtomobil yollari

«Kartografiya»  deb  ataladi.  Geometrik  nivelirovka  g`oyasi  hududdagi  bir-biriga 
nisbatan  past  va  balandda  joylashgan  ikkita  nuqtani  o`lchashdan  iborat.  Agar  A  va  V 
nuqtalar  ustidan  hayoliy  N  N  ufq  chizig`i  o`tkazilsa,  A  va  V  nuqtalarga  o`lchov 
tayog`ini  tik  holatda  qo`yib  a  va  b  kesmalar  uzunligi  topiladi  va  tuzilma  bo`yicha 
quyidagilar aniqlanadi (31-rasm). 
Δh+b=a, shundan Δh=a-b 
 
Shunday  qilib  bir  nuqtani  ikkinchi  nuqtaga  nisbatan  balandligi  shu  nuqtalarga 
o`lchov tayog`ini qo`yib olingan natijalar farqiga teng bo`ladi. 
 
32-rasm. Trigonometrik nivelirlash chizmasi 
Amalda  geometrik  va  trigonometrik  nivelirlash  usullari  mavjud.  Trigonometrik 
nivelirlash  –  quyidagicha  amalga  oshiriladi  (32-rasm).  Agar  A  nuqtaga  burchak 
o`lchagich  asbobi,  V  nuqtaga  o`lchov  tayoqchasi  qo`yilib  balandligi  o`lchov  asbobi 
balandligiga teng bo`lgan AA
1
 kesma uzunligi teng bo`lgan V
1
 nuqta topilgandan keyin 


 
63 
A
1
V
1
 kesma orasidagi δ burchagi bo`yicha AV
0
V o`hshash to`g`ri burchakli uchburchak 
orqali Δh topiladi. Uning qiymati 
Δh=l  sin*δ 
ga  teng  bo`ladi.  Demak  trigonometrik 
nivelirlashda  bir  nuqtaning  ikkinchi  nuqtadan  farq  bevosita  yotiq  chiziq  uzunligi  va 
uning ufq tekisligiga nisbatan hosil qilgan burchaklari orqali topiladi. 
Aeros’yomka  –  hudud  tasvirini  havodan  turib  olish  jarayonidir.  U  qishloq 
xo`jaligi  ishlab  chiqarish,  o`rmon  xo`jaligi  bilan  bog`lik  bo`lgan  masofalarni  hal 
etishdagi kartalarni tuzishda foydalaniladi. 
Avtomobil yo`llarini qidirib topishda tayyora yordamida olingan alohida-alohida 
suratlardan  foydalaniladi.  Ular  alohida  to`g`ri  chiziqli  yo`nalishlar  shaklida  bo`lib, 
o`zaro  bo`ylama  chiziqlarga  ma’lum  bir  burchak  ostida  joylashtiriladi.  Ko`ndalang 
yo`nalishda  ular  bir-biriga  muovziy  joylashtiriladi.  Tayyora  yordamida  suratlar,  agar 
olinadigan joylar bo`ylama yo`nalish bo`yicha 60 % ko`ndalang yo`nalish bo`yicha 20-
60  %  bir-birini  to`sib  turgan  hollarda  amalga  oshiriladi.  U  to`sishlar  hududni  uzliksiz 
tasvirini olish uchun ishlatiladi. 
 
33-rasm. Gorizontallar. 


 
64 
Hudud shakli topografiya kartalarida va umumiy ko`rinishda yer yuzasidan bir xil 
balandlikda  o`tkazilgan  ufq  chiziqlari  orqali  tasvirlanadi.  Bu  chiziqlar  33rasmda 
ifodalangan. Unda bir-biridan 10 m. masofada joylashgan yonma-yon teng yuzalar bilan 
kesilgan  ikkita  do`mlik  tasvirlangan  bo`lib,  100,  110,  120,  130,  140  m  balandlikdagi 
kesim yuzalarida egri chiziqlar hosil bo`ladi. 
Do`mliklarni  kesib  o`tgan  muvoziy  tekisliklar  orasidagi  tik  masofa  (bizning 
misolimizda  10  m)  shaklning  kesim  balandligi  deb  ataladi.  Odatda  kesim  balandligi 
karta  yoki  umumiy  ko`rinish  masshtabiga  bog`lik  bo`ladi.  Masalan:  1:5000;  1:10000 
masshtablar uchun kesim balandligi 2 m, 1:25000 masshtab uchun 5 m. olinadi. 

Download 3,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   150




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish