Iqtisodiy bilim asoslari

Ishsizlar

  —  mamlakatning  ishga  layoqatli,  muayyan  ish  haqi  evaziga

ishlashga rozi, lekin ish topa olmagan yoki ish qidirib yurgan fuqarolari.

Ishchi kuchi resurslari

 — mamlakatning jami mehnatga layoqatli aholisi.

Ishsizlik darajasi

— mamlakatdagi ishsizlar sonining, mamlakat ishchi

kuchining umumiy soniga nisbatan foiz miqdori.

---

115

115

114

Davriy ishsizlikning uzoq vaqt davom etishi, butun iqtisodiyotni izdan chiqarishi,

oqibatlari esa butun jamiyatni larzaga solishi mumkin.

BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!

1. Ishchi kuchi bozorida ishchi kuchiga bo‘lgan talab va taklif qanday shakllanadi?

2. Ishchi kuchi bozorining boshqa bozorlardan farqli tomonlarini ayting.

3. Ish haqi miqdori qanday aniqlanadi va uning miqdoriga nimalar ta’sir qiladi?

4. Kompyuter  dasturchisi,  olim,  tramvay  haydovchisi,  professional  tennischi,

tibbiyot hamshirasi, zavod direktorining oylik maoshlari nimadan kelib chiqib

belgilanadi?

5. Ishsizlikning kelib chiqish sabablarini sanang va izohlab bering.

6. Quyidagi kishilar ishsizlikning qaysi turiga tegishli: a) qishda ishdan bo‘shatilgan

sayyohlik kompaniyasining xizmatchisi; b) boshqa ish topish niyatida ikki oydan

beri ish qidirib yurgan ishchi; d) ish o‘rinlari qisqarishi tufayli o‘z mutaxassisligi

bo‘yicha  ish  topa  olmay  yurgan  xizmatchi;  e)  mamlakat  iqtisodiyotida  yuz

bergan umumiy inqiroz tufayli ishidan ayrilgan va ish topa olmay yurgan ishchi.

7. Ishsizlikning har bir turiga misol keltiring.

8. Hozir mamlakatimizda ishsizlikning qaysi turlari mavjud? Uning darajasi haqida

nima deya olasiz?

• 

Ishsizlik ishchi kuchi bozoridagi ishchi kuchiga bo‘lgan talabning taklifga

nisbatan pasayishi natijasida kelib chiqadi.

• 

Ishsizlik mamlakatda iqtisodiy pasayish vaqtida ortadi.

• 

Ishsizlikning  to‘rt  turi  mavjud:  friksion,  mavsumiy,  tarkibiy  va  davriy

ishsizlik.

• 

Ishsizlik bozor iqtisodiyotining zaif tomonlaridan biridir.