Расулов абдимўмин ибрагимович

1.3. ПСИХОДИАГНОСТИКАНИНГ ПСИХОМЕТРИК АСОСЛАРИ
1.3.1. Методикалар яратиш технологияси ва уларни маҳаллий шароитга
мослаштириш
Тестлаштириш тўғрисида сўз борганда биринчи навбатда «тест» сўзи
тўғрисида тўхталишимизга тўғри келади. Тестлар инглизча сўздан олинган
бўлиб, синов, синаш, тажриба маъносини билдиради. Тест қисқа муддатли
стандартлаштирилган синаш воситаси бўлиб, энг муҳим ва аҳамиятли
маълумотларни олишга мўлжалланган.
Тестлаштириш концепцининг асосида шахс хусусиятларини баҳолаш ва
ўлчаш методи тушунилади ва у қуйидагиларга таянади:
1.
Шахснинг ички (психологик) хусусияталари индикаторлар ёрдамида
аниқланади.
2.
Индикаторлар махсус процедуралар билан ўлчанадиган ёки объектини
кузатиш орқали ифодаланади.
3.
Ташқи (хулқий) ва шахснинг ички хусусиятлари ўртасида бир хил сабабий
боғланиш мавжуд: кузатилаётган хатти-ҳаракат ёки реакция билан маълум
шахс хусусиятларини туғилишида кўринади.

---

17
4.
Тест синовларида кенг кўламли тадқиқот танланмаларида амалга
оширилади. (В.М.Русалов, О.В.Гусева. Ю.М.Забродин, В.И.Похилько,
А.Г.Шмелев, А.Г.Виноградов)
Тест топшири
қ
ларини ани
қ
лаш
-Тестнинг тузиш мақсадини белгилаш
-тестнинг ўзига хослигини белгилаш
Тест тузиш босқичлари
Тестнинг мақсадини аниқлаш
Тест 
учун 
топшириқларни
умумлаштириш
Тестнинг синаб кўришгача бўлган
топшириқлари
Тест шкалаларини шакллантириш
Пилотаж тестлаштириш
Меъёрий кўрсаткичларини
Тестни стандартлаштириш
Қайта кўриб чиқиш
Қабул қилиш

---

18
Хорижий тестларни мослаштириш
Хорижий тестларни мослаштиришда қуйидагиларга амал қилиш лозим:
1.
Теснинг оригинал вариантидан иккинчи тилда таржимаси бўйича
дастлабки вариантини тайёрлаш
2.
Лингвист ва тестнинг оригинал вариантини тушунувчи мутахассисни жалб
этиш орқали тест мазмунини эксперт баҳолаш;
3.
Тестни 
асли 
билан 
экспериментал 
тажрибасидаги 
шкалаларни
эквалентлигини текшириш;
4.
янги шкалаларни ўрнатиш ва маҳаллий танланмалар бўйича мос
меъёрларни тўплаш. (Ю.Л.Ханин, 1977)