Kartografiya va geovizuallashtirish

8.2. Qarorlar qabul qilish va GAT 
Bugungi  kunda  geografik  axborot  tizimlaridan  foydalangan  holda  turli 
sohalarda  mavjud  bo‗lgan  murakkab  muammolarning  muqobil  echimlarini  izlash 
kundan-kunga  takomillashib  bormoqda.  Bunga  esa,  o‗z  navbatida,  qarorlar  qabul 
qilishga ko‗maklashish tizimlarining takomillashib borishi o‗zining ijobiy ta‘sirini 
ko‗rsatmoqda.  Qarorlar  qabul  qilishga  ko‗maklashish  tizimi  tushunchasi  o‗tgan 
asrning 70–80-yillari mobaynida ko‗pchilik mutaxassislar tomonidan tadqiq qilina 

---

 
 
140 
boshlanib, ko‗plab ishlanmalar yaratilgan va ularni amalda qo‗llash bo‗yicha qator 
ishlar  olib  borilgan.  Bugungi  kungacha  ushbu  tadqiqot  yo‗nalishi  o‗zining 
dolzarbligini  yo‗qotmagan  holda  nafaqat  GAT  sohasida,    balki  hayotimizning 
barcha  qirralarida,  masalan,  tabiat,  jamiyat,  fan  va  texnika  va  boshqa  sohalarda 
qo‗llanilib kelinmoqda.  
Fazoviy qarorlar muammolarining xarakteristikalari quyidagilarni o‗z ichiga 
oladi: 
  katta miqdordagi/hajmdagi qarorlar alternativ/variant-larining mavjudligi; 
  turli alternativ qarorlarning natijalari va oqibatlari ham fazoviy holda turlicha 
bo‗lishi; 
  har bir variant/alternativ turli mezonlarga asoslangan holda baholanishi; 
  qarorlar  qabul  qilish jarayonida  birdan  ortiq  (yoki guruh)  mutaxassislar  jalb 
qilingan bo‗lishi; 
  qaror qabul qiluvchilar baholash mezonlari muhimligi va qarorning oqibatiga 
nisbatan turlicha qarashlarga, yondashuvlarga ega bo‗lishi; 
  qarorlar ko‗pchilik hollarda noaniqliklar orasida bo‗lishi. 
Saymon  o‗zining  1960  yilda  nashr  qilingan  ―Menejmentda  qarorlar  qabul 
qilishning  yangi  fani‖  degan  kitobida har  qanday  qarorlar  qabul qilish  jarayonini 
uchta asosiy bosqichga ajratishni taklif qiladi: 
1.  Intellektual – o‗zgarish uchun qanday muammo yoki imkoniyat mavjud? 
2.  Loyiha – qanday qarorlar qabul qilish variantlari/alternativlari mavjud ? 
3.  Tanlov – qaysi bir variant/alternativ  eng yaxshisi? 

---

 
 
141 
8.1-rasmda bosqichlarning sxematik ko‗rinishi keltirilgan.