“Телекоммуникация” факультети «Телекоммуникация» кафедраси

Пировардида бир неча маслаҳатларни берамиз: 
• одатда УТМ ерга улаш сифатига жуда талабчандир; манба биринчи марта уланганда агар чийиллай бошласа хайрон 
бўлманг — электр тармоғининг «ерга улаш» ва нейтрал (бетараф)ини алохида ѐтқизилиши тўғрисида олдиндан 
ғамини ейиш тавсия этилади; 
• УТМ га лазерли принтерларни улаш тавсия этилмайди — лазерли принтер қизиш вақтида истеъмол қиладиган ток 
номинал қийматдан 10 марта ошиб кетиши мумкин; 
• бази бир ишлаб чиқарувчилар қурилмани Европача вариантда сотишади — ҳарид қилишда УТМ да кириш 
кучланиши 220 волт бўлишига ишонч ҳосил қилинг. 
Назорат саволлари? 
 
1. Назарий қисмда берилаган маълумотлар билан танишиб чиқинг.
2. Электр таъминоти параметрларини стандартдан турлича четга оғишлари деганда нима тушунилади. 
3. Тармоқ фильтрларига мисол келтиринг ва амалиѐтда компьютерни тармоқ фильтрига улаб ишлатинг.
4. Узлуксиз таъминот манбалари ҳақида маълумот беринг. Амалиѐтда компьютерни УТМ қурилмаси орқали 
ишлатиш малакасини эгалланг. 

---

16 
4- маъруза: Компьютер тармоғи турлари. Тармоқларнинг асосий ташкил этувчи аппаратлари. Турли 
тармоқларни ҳосил қилишда техник таъминот таркиби. Маҳаллий тармоққа хизмат кўрсатиш жараѐни 
Тармоқларнинг дастурий ташкил этувчилари. Тармоқда ишлаш имкониятини берувчи дастурлар. 
Режа: 
1. Локал тармоқлар.
2. Минтақавий тармоқлар. 
3. Глобал тармоқлар. 
 
Таянч сўз ва иборалар: Тармоқ, станция, лакал тармоқ, (LAN), минтақвий тармоқ (MAN), глобал тармоқ (WAN), 
Марказлаштирилган. 
Корхоналар миқѐсида иқтисодиѐтни бошқариш мазкур жараѐнда катта жамоаларнинг иштирок этишини 
талаб қилади. Бу жамоалар шаҳарнинг турли туманларида, мамлакатнинг турли минтақаларида ва ҳатто бошқа-
бошқа давлатларда жойлашган бўлиши мумкин. Бошқарувни оқилона амалга оширишни ҳал этиш учун ахборот 
алмашиш тезлиги ва қулайлиги, шунингдек маъмуриятнинг узвий алоқада бўлиш имкониятлар муҳим ва долзарб 
бўлиб қолади. 
1970-1980 йилларда ушбу масалаларни ҳал этишда ахборотни "марказлаштирилган" қайта ишлаш тизимларидан 
(1.3-расм) фойдаланиш кенг тус олган эди. Катта моддий ҳаражатлар талаб қилувчи электрон ҳисоблаш
машиналардан (ЭҲМ) марказлашган усулда фойдаланиш аввало унинг ҳисоблаш қувватидан беунум фойдаланишига ва 
компьютер ресурсларидан фойдаланиш имкониятларини чекланишига олиб келди. Қолаверса марказий ЭҲМ нинг бирор 
бир қисмининг қисқа вақтга бўлсада ишдан чиқиши бутун тизим учун оғир оқибатларни келтирди. Бу эса 
информацион тизим фойдаланувчиларининг барчасининг ишини тўхтатишга олиб келди.
Кичик ЭҲМ компьютерлар, серверларнинг дунѐга келиши, ҳамда тармоқ технологияларининг ривожи 
ахборотларни йиғиш ва қайта ишлашнинг янги "тармоқланган қайта ишлаш" технологиясини яратишга асос бўлди 
(1.4-расм).