Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

6.3-rasm. Marketing nazoratining asosiy vazifalari

---

1
0
1
0
 
Yopiq nazorat tizimida marketing-menejment guruhi vaqilini to‘g‘ri aralashuvsiz
reja  va  haqiqiy  ko‘rsatkichlarini  solishtirish  va  ularni  korrektirovka  qilish  amalga
oshiriladi.
Ochiq nazorat tizimida esa aniq ko‘rsatkichlarni kiritilayotgan korrektirovkasini
baholash va maqsadga erishish darajasini tekshirishda marketing-menejment guruhini
vaqilini faol qatnashishi ko‘zda tutiladi.
6.5. 
Marketing dasturi haqida tushuncha
 
Marketing dasturi (biznes reja) tor ma’noda korxonaning bozorda aniq faoliyat
ko‘rsatish  tamoyilini  ifodalaydi.  Marketing  dasturi  keng  ma’noda  esa  korxona
imkoniyatlarini  bozor  talablariga  moslashtirishga  yo‘naltirilgan  tahlil,  rejalashtirish
va  nazorat  qilish  jarayoni  deb  qaraladi.  Marketing  dasturlari  qisqa  muddatli(bir
yilgacha), o‘rta muddatli (5 yilgacha) va uzoq muddatli (10 yilgacha va undan
 
ko‘proq)  bo‘ladi.  Ular  umumiy  shaklda  yoki  korxonaning  maxsus  faoliyatlariga
mo‘ljallangan bo‘lishi mumkin.
Marketing dasturi bu korxonani umumxo‘jalik faoliyatini direktiv rejasini tuzish
uchun  strategik  tavsiyanomadir  va  yuqori  boshqarish  bo‘g‘ini  uchun  qaror  qabul
qilishni  asosidir.  Marketing  dasturining  asosiy  mazmuni  -  bu  korxonani  o‘tgan
davrdagi  faoliyat  natijalari  bo‘lib,  unda  maqsadli  bozorni  rivojlanishini  qisqa  tahlili
va bashorati, firmani rivojlanishini asosiy maqsadi, bozordagi xulq-atvorini strategik
yo‘li,  tovar,  narx,  sotish  va  rag‘batlantirish  siyosatlarining  chora-tadbirlarini,
marketing  tadqiqotlarini  mazmuni,  xarajatlar  smetasi,  marketing  harakatlari
samaradorligini  oldindan  baholash,  marketing  dasturini  amalga  oshirish  bo‘yicha
nazorat chora-tadbirlari va harakatlari beriladi.
Marketing  dasturi  marketing  kompleksi  tadqiqotlari  va  firmani  o‘z
imkoniyatlarini  baholash  asosida  tuziladi.  Dastur  tavsiyali  xarakterga  ega  bo‘lsada,
kompaniyani  strategik  rejalashtirishda  zarur  bosqich  sifatida  ko‘riladi.  Firmalar
faoliyatining  zamonaviy  sharoitda  marketing  dasturi  kompaniyani  yuqori  boshqaruv
bo‘g‘ini (joriy rejalashtirish, direktiv rejalar, strategik dasturlar, strategiyani tanlash)
darajasida asoslanib boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun zarurdir.
Marketing dasturini strategik yo‘nalishi bozordagi mavqesidan va korxonani o‘z
holatini bog‘ligiga qarab o‘z ichiga turli variantlarni oladi.
Strategiyalar diversifikatsiyasi, tadbirkorlik faoliyatini segmentasiyalash, hujum
va himoya strategiyalari bo‘lishi mumkin.
Marketing  dasturini  ishlab  chiqarishda  ko‘p  variantlilik  tamoyillari  ishlatiladi.
Xizmatni tuzilishiga binoan marketing dasturini va rejasini bir necha varinatlari: ikki
yoki  uch,  ya’ni  minimal,  optimal  va  maksimal  turlari  bo‘ladi.  Dasturni  minimal
varianti, dasturni og‘ir (yomon) sharoitlarda rivojlantirishni, maksimal variantida esa
yaxshi  sharoitlarni  rivojlantirishni  ko‘zda  tutadi.  Masalan,  Yaponiya  firmalari
marketing dasturi va rejasini minimal variantini nazarda tutib, uni amalga oshirishda
haqiqiy  muvaffaqiyatga  iqtisodiy  va  ijtimoiy  hamda  psihologik  samarani  olishni
maqsad  qilib  erishadi.  SHuningdek  dasturni  o‘rtacha  yoki  optimal  variantlari  keng
tarqalgan.
 
Firma turli marketing dasturlarini ishlab chiqadi, yo‘nalishiga qarab marketing
dasturi yuqori va pastki bo‘g‘in uchun bo‘lishi mumkin. Agar dastur yuqori bo‘g‘in
uchun  bo‘lsa,  u  qisqa  va  lo‘nda  tuzilgan  bo‘lishi  lozim.  Chunki  unda  muhim
tomonlari  ajratib  ko‘rsatiladi  pastki  bo‘g‘in  uchun  tuzilgan  dasturlarda  esa  har  bir
savollar yoritilib beriladi. Quyidagi 6.4 – rasmda marketing majmui dasturi jarayoni
keltirilmoqda.