Mavzu; Xorazm tarixnavislik maktabi Abulg’ozi Bahodirxon, Munis, Ogahiy

II  bob  bo’yicha  xulosa.  “Firdavs  ul  iqbol”  tarixiy  asari  ikki  muallif,  ya’ni 

Munis  va  Ogahiy  qalamiga  mansubdir.  Bularning  ikkalasi  ham  qadimiy  Xorazm 

diyorining  farzandi  hosoblanadi.  Asar  Xorazmda  turkiy  tilda  yozilgan.  “Firdavs 

---

 

60 

ul iqbol” asarining tarix ilmidagi ahamiyati shundan iboratki, unda – Xorazmning 

qadimgi davridan boshlab, Muhammad Rahimxon I (1806 – 1825 yy.) davrigacha 

bo’lgan  siyosiy  tarixi  xronologik  tartibda  bayon  qilingan.  “Firdavs  ul  iqbol” 

tarixiy  asari  Shermuhammad  Munis  tomonidan  boshlangan  va  Munis  vafot 

etgach,  uning  jiyani  va  shogirdi  Ogahiy  tomonidan  davom  ettirilgan.  Ogahiy 

“Firdavs  ul  iqbol”  asarini  1813-yildan  1825-yilgacha  bo’lgan  voqealar  qismini 

yozadi  va  shu  tariqa  ushbu  tarixiy  asar  avlodlar  mulkiga  aylanadi.  Munis  va 

Ogahiy qalamiga mansub bo’lgan “Firdavs ul iqbol” asarining to’qqizta nusxasi 

mavjud bo’lib, bu nusxalar, asosan, Rossiya FA Sharqshunoslik institutida 571 a 

(590  oa),  E6  VIII,  raqamlari  ostida,  O’zbekiston  FA  Sharqshunoslik  instituti 

fondida  5364/1,  821/1,  9979,7422,  275/1  raqamlari  ostida  hamda  Xel’sinkida 

saqlanadi.  

Ogahiyning  “Firdavs  ul  iqbol”  tarixiy  asaridan  tashqari  “Riyoz  ud  davla”, 

“Zubdat  ut  tavorix”,  “Jomi’  ul  voqeti  suloniy”,  “Gulshani  davlat”,  “Shohidi 

iqbol” kabi  ko’plab tarixiy asarlari mavjud. Shuningdek, Ogahiy tomonidan bir 

qator  tarixiy  asarlar  o’zbek  tiliga  tarjima  qilingan  va  Xiva  xonligida  ilm-fan 

taraqqiyotiga katta xissa qo’shgan.