Диссертация илмий раҳбар и ф. н доц. Собирова Л. Ш. (имзо) тошкент 2018 2

2.3. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик соҳасига хорижий 
инсвестицияларни 
жалб 
этиш 
ва 
миллий 
иқтисодиётимиз 
самарадорлигини ошириш чора тадбирлари таҳлили 
Кичик бизнeснинг иxчaм вa хaрaкaтчaнлиги, бoзoр кoнъюнктурaси 
ўзгaришлaри вa истeъмoлчилaр эҳтиёжлaригa нисбaтaн тeз мoслaшa oлиши 
уни жaҳoн иқтисoдий инқирoзи дaвридa янги иш ўринлaрини ярaтиш вa aҳoли 
дaрoмaдини oшириш бoрaсидa энг қулaй вa мaқбул вoситaгa aйлaнтирaди. 
Кичик бизнес иқтисодиётнинг шундай секторидирки, у инвестиция муҳитида 
юз бераётган деярли барча ўзгаришларга мослашади. Кичик бизнес нуқтаи 
назаридан инвестиция муҳитининг жозибадорлик даражасини аниқлаш учун 
бутун мамлакат ва минтақалардаги иқтисодий вазиятни кўрсатувчи омиллар, 
иқтисодиётнинг бу тармоғига инвестициялар киритиш қонунлар ва 
инфратузилмалар билан қанчалик таъминланганлиги, минтақада бозор 
инфратузилмасининг ривожланиш даражаси, малакали ишчи кучининг 
мавжудлиги, шунингдек, мана шу ва бошқа омиллар билан боғлиқ хатарлар 
бор ёки йўқлиги ғоят муҳимдир. 
Хусусий тадбиркорликнинг асосий хусусияти шуки, унинг учун 
минтақавий омиллар қоида тариқасида, инвестициялар жалб этиш жараёнига 
таъсири жиҳатидан устунлик қилади. Инвестициявий муҳит таҳлилини 
тармоқлар бўйича олиб бориш зарурлигини кўрсатиб ўтиш керак. Чунки, 
ижобий инвестициявий омиллар турли тармоқлар учун ўзига ҳос жиҳатларга 

---

66 
эга. Баъзи ҳолларда бир тармоқда ижобий рол ўйнаши мумкин бўлган омиллар 
бошқа тармоқ учун салбий бўлади ёки агар муайян тармоқ учун бирон-бир 
кўрсаткич етарли даражада намоён бўлса, шу кўрсаткичнинг ўзи бошқа 
тармоқнинг муваффақиятли ривожланиши учун мутлақо кам бўлиши мумкин. 
Бизнеснинг мақсади одатда фойдани барқарор ҳолга келтириш ва уни 
муттасил 
ошириб 
боришдир. 
Тадбиркорликнинг 
ҳамма 
ўй-
фикрлари,ҳаракатлари ва сарф-харажатлари айнан фойда олишга қаратилган 
бўлади. Бу фойда бизнеснинг кейинги ривожланишини ва социал
эҳтиёжларини қондиришга қаратилган.
Ўзбекистонда кичик бизнес корхоналарини барпо этиш орқали мустақил 
хўжалик юритувчи мулк эгалари шаклланди. Кичик бизнес корхоналари бозор 
иқтисодиётига ҳос турли макроиқтисодий шарт-шароитлар ва талабларига 
мослашиши имкониятларига эгалиги билан устувор аҳамиятга эга. 
Иқтисодиётнинг турли тармоқларида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик 
фаолиятини ривожлантириш миллий иқтисодиётимиз барқарорлигини 
таъминлашнинг муҳим макроиқтисодий омилларидан бири ҳисобланади. 
Кейинги йилларда кичик бизнес тараққиётининг кескин авж олиши 
натижасида уларнинг мамлакатда яратилаётган ялпи ички маҳсулот 
салмоғидаги улушининг ортиб бораётганлиги билан изоҳлаш мумкин. 
Бугунги кунда мамлакатимизда кичик тадбиркорлик
39
субъектларининг 
сони 414 мингдан ошиб кетди. Бу кўрсаткич рўйхатга олинган корхоналар 
умумий сонининг 90фоизини ташкил этади.Иқтисодиётда банд бўлган 
аҳолининг 71фоизга яқини ушбу секторда фаолият юритмоқда. Ялпи қишлоқ 
хўжалиги маҳсулотларининг 97 фоизи, чакана савдо айланмасининг 45 
фоизидан ортиғи, хизмат кўрсатиш соҳасининг 42 фоизи, юк ташиш 
айланмасининг 67 фоизи, йўловчи ташиш айланмасининг 86 фоизи кичик 
корхоналар улушига тўғри келмоқда. 
Мамлакатимизда ишбилармонлик муҳитини янада яхшилаш бўйича 
амалга оширилаётган комплекс чора-тадбирлар кичик бизнес ва хусусий 
39
Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт вазирлиги маълумотлари асосида тузилган

---

67 
тадбиркорликни жадал ривожлантириш ва барқарор иқтисодий ўсиш 
суръатларини таъминлаш имконини бермоқда.Тошкент шаҳрини ўзида 2000-
2016 йилларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ЯИМдаги улуши 
41,5 фоиздан 58,9 фоизга ўсиб, 17,4 фоиз бирликка ортган.
40