Safin m. G., Rajabov a. I. Va ro‘ziyev yu. S

Uchinchi  mashq.  Gemolizning  nurlantirish  vaqtiga 
bog‘liqligini  o‘rganish. 
Oddiy 
fotokimyoviy 
jarayonlarda 
reaksiyaga 
kirishgan 
molekulalar  (n)  yorug‗lik  kuchi  (I)  va  yoritish  vaqti  (t)  ga  to‗g‗ri 
proporsional bo‗ladi : 
n=(kIkvant/sm
2
sek)t,  sek 
Yorug‗lik  kuchi  bir  xil  bo‗lganida  uning  biokimyoviy  reaksiyaga 
ta‗sir  etishi  ko‗rsatkichlari  vaqtga  to‗g‗ri  proporsional  bo‗ladi. 
Biologik  tizimlaridagi  fotokimyoviy  jarayonlar  ko‗pincha  qo‗shimcha 
qorong‗ilik  reaksiyalari  tufayli  va  fotokimyoviy  samaradorlikning 
biomaterialning  eritilish  vaqtiga  bog‗liqligi  tufayli  ancha  murakkab 
tus  oladi.  Hammasiga  10  mldan  eritrotsitlarning  0,01%  suspenziyalari 
va  fiziologik  eritmada  tayyorlangan  0,04%  eritrozin  solingan  beshta 
probirka  olinadi (2 mashqqa  qarang).   
Boshqa  to‗rtta  probirkaga  10  ml  dan  eritrotsitlarning  0,01% 
suspenziyasi  (bo‗yoqsiz)  solinadi.  Nurlantirish  yuqoridagi  mashqdagi 
kabi  olib  boriladi.  Har  juft  probirka  uchun  nurlantirish  vaqti (bo‗yoqli 
va  bo‗yoqsiz)  1,4,8  va  12  minutga  farq  qiladi.  Namunalarda  gemoliz 
ko‗rsatkichini  o‗lchash  (mashqqa  qarang)  yoritishdan  taxminan  120 
minut  keyin  amalga  oshiriladi.  Bu  vaqt  shikastlangan  eritrotsitlarda 
gemolizning  to‗liq  ravishda  yuz  berishi  uchun  kerak  bo‗lgan  vaqt 

---

 
98 
hisoblanadi.    O‗lchash  natijalari  nurlantirish  vaqtiga  nisbatan 
o‗tkazuvchanlikning  nisbiy  bog‗liqligi  (T)  grafik  tarzida  tasvirlanadi. 
Shu  grafikning  o‗ziga  nazorat  namunalari  (bo‗yoqsiz  eritrotsitlar)  egri 
chizigi malumotlari ham kiritiladi.