Safin m. G., Rajabov a. I. Va ro‘ziyev yu. S

         (1) 
 
Bu  yerda:  R-eritmaning  osmotik  bosimi  (atmosfera  hisobida);  c-
eritmaning  konsentratsiyasi  (mol-l
-1
  hisobida);  T-absolut  (mutloq) 
temperatura  (K
0
  hisobida);  R
 
-gaz  konstantasi,  u  0
r
82=litr-atm-grad
-1
-
mol
-2 
ga teng. 
Yuqorida 
keltirilgan 
formula 
(1)da 
erigan 
moddaning 
elektrolitik 
dissorsiatsiyasi 
hisobga 
olinmagan. 
To‗liq 
dissotsiatsiyalanuvchi  elektrolitlar uchun formula: 
 
 

---

 
8 
R=ncRT 
       (2) 
 
tusni oladi, bu yerda  n-ionlar soni. 
Biologik  tadqiqotlar  o‗tkazishda  suv  muhiti  va  biologik 
suyuqliklarda 
osmotik 
bosimni 
aniqlashdan 
amaliyotda 
keng 
foydalaniladi.  Ichki  muhit  (qon,  limfa)ning  doimiy  ko‗rsatkichli 
qiymatlarda  bo‗lishi  (jumladan,  osmotik  bosim  ham)  neyrogumaral 
boshqarilish  tufayli amalga  oshadi. 
Biologiyada 
osmotik 
bosimni 
aniqlash 
uchun 
bilvosita 
uslublardan, 
xususan, 
eritma 
bug‗ining 
zichligini 
eritma 
konsentratsiyasiga 
bog‗liqligi 
tamoyilidan 
foydalaniladi. 
Toza 
erituvchiga  nisbatan  eritma  bug‗i  zichligi  va  shuniigdek  osmotik 
bosim  ham  molyar  konsentratsiyaga  to‗g‗ri  chiziqli  bog‗liqlikda 
bo‗ladi.  Quyida  osmotik  bosimni  Bardjer-Rast  uslubi bilan erituvchiga 
nisbatan  eritmaning  suv  bug‗i  zichligining  kamayishiga  qarab  bilvosta 
yo‗l  bilan  aniqlash  ko‗rib  chiqiladi.  Bu  uslub  yordamida  juda  kichik 
hajmdagi  suyuqlik  va  shu  bilan  birgalikda  uning  xossalarini 
o‗zgartirmasdan  hamda  haroratning  odatdagi  ko‗rsatkich  darajasida 
bo‗lgan  biokolloidlarning  osmotik bosimini aniqlash  mumkin bo‗ladi.