Safin m. G., Rajabov a. I. Va ro‘ziyev yu. S

Ish jarayonida foydalaniladigan asbob-uskunalar va jihozlar: 
1. Ubellode  viskozimetri. 
2. Suv termostati. 
3. Termometr. 
4. Monometr. 
5. Himoyalovchi  shisha idish. 
6. Suv nasosi. 
7. jo‗mrak. 
8. Shpris. 
9. Limon  kislotaning  natriyli  tuzi. 
 
Ishning 
bajarilishi. 
Buning 
uchun 
quyidagi 
tasvirda 
ko‗rsatilganday  qurilma tuziladi.  
 
 

---

 
48 
 
 
14-rasm. Qayshiqoqlikni  aniqlash  qurilmasi. 
 
1. Viskozimetr. 
2. Termostat  (suvli). 
3. Termometr. 
4. Monometr. 
5. Distillangan  suv. 
6. Yuvuvchi,  himoyalovchi  shisha  idish. 
7. Suv oqimi yordamida  ishlovchi nasos. 
8. Jo‗mraklar. 
Toza  yuvib,  quritilgan  viskozimetr  distillangan  suv  bilan 
to‗ldirilib,  25°C  da  uning  konstantasi aniqlanadi (bu haroratda suvning 
qayishqoqligi  0,89 santipauza  (SPZ) ga teng  bo‗ladi. Bunda: 
S =

0
/Pt formuladan  foydalaniladi.   
Formulada:   
S-viskozimetr  konstantasi;   

0
=0,89 SPZ;   
t- suyuqlikning  suv nasosida  oqib tushish tezligi sekund  hisobida;   
P-suv  ustunchasining  bosimi  yoki  uning  siyraklashuv  kattaligi  sm 
hisobida. 
Hayvondan  olingan  qon  plazmasi  tuzilmaviy  qayishqoqligini 
aniqlash 
uchun 
u 
natriy 
nitrat 
bilan 
stabillashtiriladi 
va 
sentrifugalanadi,  keyin  uning  zardobi  pipetka  yordamida  so‗rib 

---

 
49 
olinadi.  Zardobning  hajmi  6-8  ml  dan  kam  bo‗lmasligi  kerak,  chunki 
viskozimetrning  hajmi  5  ml  dan  kam  bo‗lmaydi.  Zardob  qayishqoqligi 
25°C  da  va  suv  nasosining  har  xil  oqib  tushish  tezligi  sharoitlarida, 
ya‗ni  suv  ustunchasi  uzunligi  o‗zaro  mos  holda  15,30,45,va  60  sm 
bo‗lganida  yuzaga  keladigan  bosimlar  sharoitida  aniqlanadi.  Har  bir 
aniqlash  ishi  5-6  marta  takrorlanadi  va  olingan  kattaliklardan  o‗rtacha 
arifmetik  qiymatlar  keltirib chiqariladi. 
Zardobning 
qayishqoqligi 
quyidagi 
tenglamaga 
muvofiq 
aniqlanadi: 

0
=SPt