Innovatsion texnologiyalar №1 (29) 2018 y.
71
TA’LIM VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI/ ОБРАЗОВАНИЕ И
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
УЎК 528.5 © Алиқулов Ғ.Н., Аралов М.М., Бобомуродова Ш.
ЗАМОНАВИЙ ГЕОДЕЗИК АСБОБЛАРДАН УНУМЛИ ФОЙДАЛАНИШ
ИСТИҚБОЛЛАРИ
Алиқулов Ғ.Н.- “Кончилик иши ва геодезия” кафедраси мудири, қ.х.ф.н.; Аралов М.М. - кафедра ассистенти;
Бобомуродова Ш. – ГК ва К йўналиши 4-курс талабаси (ҚарМИИ).
В связи с частым изменением многих видов информации создается затруднение
использования стандартных топографических карт. В последние годы использование
современных геодезических оборудований позволяют облегчить сбора информации о
строительстве инженерных сооружений и создании возможностей составления карт и
планов для соответствующих отраслей. Данная статья посвящена этой проблеме.
Ключевые слова:
топографические карты, геодезические оборудования, оптический
дальномер, геодезические измерения, съемки.
Due to frequent changes in many types of information, it is difficult to use standard topographic
maps. In recent years, as a result of the use of modern geodetic equipment, it is possible to facilitate
the collection of information on the construction of engineering structures and the creation of maps
and plans for relevant industries. This article is devoted to this problem.
Keywords: topographic maps, geodetic equipment, optical rangefinder, geodetic
measurements, surveys.
Мамлакатимизнинг ишлаб чиқариш кучларини ривожлантиришда геодезик ишларнинг
аҳамияти каттадир. Хўжаликларнинг майдонларини ташкиллаштиришда, аҳоли яшаш
пунктларини жойлаштиришда, мелиорация ва йўл қурилиши соҳаларида, гидротехник
иншоотларни барпо қилиш, қазилма бойликларни излаш ва шунга ўхшаш кўплаб ишларни
бажаришдаги масалаларни топографик-картографик ҳужжатлар мавжуд бўлган тақдирдагина
муваффақиятли ҳал этиш мумкин. Геодезия фани қишлоқ хўжалигини режалаштиришга доир
ер тузиш ва ер кадастри ишларида, ҳарбий ишларда, мамлакатимиз қазилма бойликларини
аниқлашда, мелиорация ва гидротехника ишларида, ўрмон хўжалиги каби муҳим соҳаларда
кенг қўлланилади. Топографик план ва карта эса геодезик ўлчаш натижалари асосида
чизилади. Ер тузиш ва ер кадастри ишларини ўтказишда геодезия муҳим аҳамиятга эгадир,
унинг вазифаси чегараларни ташкиллаштириш, лойиҳа тузиш ва хўжаликнинг алмашлаб
экиш далаларини жойлаштиришдан иборат. Ер тузиш ва ер кадастри ишларини
ташкиллаштиришнинг
тайёргарлик
босқичида
геодезияга
топографик-картографик
ҳужжатлар билан таъминлаш масаласи юклатилади.
Халқ хўжалигининг турли соҳаларини геодезик ва топографик-картографик ҳужжатлар
ва маълумотлар билан таъминлаш мақсадида ҳозирги вақтда турли технологиялар, жумладан
компьютер, электрон тахеометр, GPS ва электрон технологияларнинг турли маркалари
ишлаб чиқилмоқда ва қўлланилмоқда. Шу ўринда оптик дальномерларда электрон
тахеометрлар бекатларда масофаларни ва бурчакларни ўлчаш, қутбли съёмка, режалаш
ишлари, масофани воситали аниқлаш, баландликни аниқлаш, махсус ишларни – доиравий
қабуллар усулида, доиравий режалаш, фасадли съёмка, полигонометрияни ўрнатиш ва бошқа
махсус ишларни бажаришда қўлланилади.
Оптик дальномерларда масофани аниқлаш тенг ёнли учбурчакларни ечишга
асосланган. Д масофа параллактик кичик бурчак ва унинг қаршисида ётадиган базис томон
орқали аниқланади. Масофа аниқлашда ёки қийматлардан бири доимий бўлади, иккинчиси
Do'stlaringiz bilan baham: |