Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

2.  Reklama tushunchasi, maqsadi va vazifalari, turlari. 
 
Yuqorida  keltirib  o‘tganimizdek,  reklama  tovarlarni  siljitishning  muhim  elementlaridan  biri 
hisoblanadi.  «Reklama»  so‘zi  lotin  tilidan  olingan  bo‘lib  («reklamare»  -  dodlash),  kimdir  yoki 
nimadir haqida ma’lumotni tarqatish, biror narsaga iste’molchi va xaridorlarning fikrini jalb qilish 
maqsadida amalga oshiriladigan tadbirlarni anglatadi. Ma’lumki, firmalarning bozorda muvaffaqiyat 
bilan faoliyat ko‘rsatishi uchun faqatgina sifatli tovarlarni ishlab  chiqarish  yetarli emas. Balki, bu 
borada iste’molchilarni shu tovarlarning iste’mol xossalari haqida har tomonlama xabardor qilib, o‘z 
tovarlarining iste’molchilar ongida aniq mavqeni egallashiga erishish muhim ahamiyat kasb etadi. 
Buning uchun, birinchi navbatda, korxonalar reklama vositalaridan unumli foydalana bilishlari lozim. 
 
O‘zbekiston Respublikasining 1998 yil dekabr oyida qabul qilingan «Reklama to‘g‘risida»gi 
Qonunida qayd etilishicha «Reklama – haqiqiy va jismoniy shaxslar yoki mahsulot haqidagi bevosita 
yoki  bilvosita  foyda  olish  maqsadida  tarqatiladigan  maxsus  axborotdir».  Bu  Qonunda 
ko‘rsatilganidek,  reklama  aniq,  haqiqiy  va  qonunlarga  zid  bo‘lmasligi  kerak.  Shuningdek, 
foydalanilayotgan  reklama  shakl  va  vositalari  iste’molchilarga  ma’naviy  va  moddiy  zarar 
keltirmasligi talab etiladi. 
 
Demak, «Reklama to‘g‘risida»gi Qonun reklamani ishlab chiqish va tarqatish bilan bog‘liq 
bo‘lgan munosabatlarning huquqiy asosini yaratib berdi. Uning asosiy maqsadi tovarlarning sifati, 
iste’mol  xususiyatlari  va  boshqa  tavsiflari  haqida  noaniq,  haqiqiy  bo‘lmagan  ma’lumotlarni 
tarqatishning oldini olish asosida huquqiy va jismoniy shaxslarning, shuningdek iste’molchilarning 
haq-huquqlarini himoya qilishdan iboratdir. 
 
Halqaro savdo palatasi tomonidan 1987 yilda qabul qilingan Halqaro reklama Kodeksida ham 
har qanday reklama murojaati odob-axloq normalariga mos, haqqoniy va ishonchli bo‘lishi ko‘rsatib 
o‘tilgan. 
 
Ko‘pincha reklama tovarni sotadi degan uncha to‘g‘ri bo‘lmagan xulosaga kelinadi. Chunki, 
reklama tovarni sotmaydi, balki potensial xaridorlarni topib, talabni rag‘batlantiradi. Masalan, xaridor 
magazinga  kirib  axtargan  tovarni  topdi,  lekin  tovarning  sifati,  assortimenti  yoki  bahosi  uni 
qoniqtirmaganligi  sababli  tovarni  sotib  olmasdan  magazindan  chiqib  ketdi.  Bu  yerda  xaridorga 
reklama ta’sir ko‘rsatdimi? - degan savol tug‘iladi. Bu savolga ha, - deb ijobiy javob berish mumkin. 
Reklama  uchun  eng  asosiy  vazifa    -  bu  potensial  xaridorni  tovar  sotilayotgan  joyga  keltirishdan 
iboratdir. Xaridorning magazinga kelib, tovar sotib olmasdan chiqib ketmasligi uchun reklama tovar 
siljitishning boshqa uslublari bilan birga qo‘llanilishi maqsadga muvofiqdir. Eng asosiysi esa tovar 

---

sifati va estetik xususiyatlari bo‘yicha xaridor didiga mos bo‘lishi kerak. Shu sababli reklamaning 
samaradorligini sotilgan tovarlar hajmi bilan emas, balki potensial xaridorlarning necha marta tashrifi 
va  necha  marta  telefon  orqali  murojaat  qilganligi  kabi  ko‘rsatkichlar  asosida  baholash  to‘g‘ri 
hisoblanadi. 
 
Reklamaning  vazifasi  –  xabar  berish,  ishontirish  va  eslatishdan  iboratdir.  Shuning  o‘zi 
reklamaning tovar sotilishiga ta’sir ko‘rsatishidan dalolatdir. 
 
Reklamani ishlab chiqish va tashkil etish korxona butun faoliyatining bir qismi hisoblanadi. 
Shu sababli reklama ishlarini tashkil etish ma’lum tartib va qoidaga bo‘ysunadi. 
 
Quyidagi 4-chizmada reklamani ishlab chiqish tartibi keltirildi.