O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi. Toshkent davlat agrar universiteti

          4. Bitimlarni tuzish va ro’yxatga olish. 

Birja bitimlari bu birja savdosi natijasida brokerlik firmalari (idoralari, bitim) 

chek  tuzishda  birja  boshqarmasi  kengashining  16  sentyabr  1991  yilda  tasdiqlangan 

«Birja savdosi qoidalari» da ko’rsatilgan tartibda amal qiladi.  

Birja  bitimi  birja  yegilishida  amalga  oshiriladi,  birja  bitmlari  faqat  shaxsan 

birja  a’zolari  bilan  emas  shuningdek  ularning  nomidan  ish  olib  boruvchi  brokerlik 

idorasi a’zosi bilan xam tuzilishi mumkin. Birja bitmlari va birjada xarakatda bo’lgan 

tovar va qimmatbaho birligi uchun tuziladi. Birja savdosi qoidalariga muvofiq davlat 

buyurtmasi va Respublikalararo majburiyatlarni ta’minlash uchun yetkazilgan tovarlar 

xajmidan  ortiqchasi  birjalarda  tadbirkorlarga  erkin  narxda  sotish  uchun  ruxsat 

beriladi.  Fond  birjalarida  bitmlar  faqat  qonunchilik,  xususan  amal  qilayotgan 

qimmatbaho  qogozlar  to’grisidagi  qo’llanmada  mo’ljallangan  tartib  asosida 

chiqarilgan  va  xarakat  qilayotgan  aksiyalar  va  bolshqa  qimmatbaxo  qogozlar  bilavn 

tuziladi.  Ikki  tomondan  tuzilgan  birja  bitimlari  ogzaki,  yozma  ravshda  amalga 

oshirilishi  mumkin.  Bitim  makler  orqali  tuzilganda  yozma  shaklda  bitim  tuzish 

shartdir.  

Birja bitimining  xususiyatlari quyidagilardan iborat: 

a) bitimni amalga oshirish joyi – birja yigilishida: 

b) birja sub’ektlari – birjaning a’zolari (doimiy va o’zgaruvchan) 

v)  birja  buyumi  –  tovarlar,  qimmatbaxo  kogozlar  (kotirovka  savdoda  ishtrok 

etish uchun qo’yilgan) 

g)  birja  bitmlari  faqat  birjada  tuziladi,  lekin  xar  doim  birjadan  tashqarida 

amalga oshiriladi, chunki birjada tovarning o’zi bo’lmaydi. 

d) bitimni belgilangan muddat va tartibda ro’yxatga olish.  

Birjadagi  broker  faoliyati  jarayonida  qo’llaniladigan  xujjatlar  va  ularga 

berilgan  qo’shimchalarda  aks  ettirilgan  shartlarni  hisobga  olgan  holda  amalga 

oshiriladi.