O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi. Toshkent davlat agrar universiteti

 

 

---

4. Birjalarning iqtisodiyotni rivojlantirishdagi tutgan o’rni va ahamiyati. 

Mamlakatimizda  olib  borilayotgan  iqtisodiy  islohotlarni  chuqurlashtirishning 

eng  muhim  ustivor  yo’nalishlarini  belgilab,  Prezident  I.  Karimov  2006yil  10  fevral 

kuni  Vazirlar  Mahkamasining  2005  yilda  mamlakatni  ijtimoiy  –  iqtisodiy 

rivojlantirish  yakunlari  va  2006  yildagi  yo’nalishlariga  bag’ishlangan  majlisda 

“Erishilgan  yutuqlarni  mustahkamlab,  yangi  marralar  sari  izchil  harakat  qilishimiz 

lozim”  deb  nomlangan  ma’ruzasida  –  “Bugun  to’la  ishonch  bilan  aytishimiz 

mumkinki,  tadbirkorlarga,  avvalo  kichik  biznes  sub’ektlariga,  asosiy,  shu  jumladan 

talab  katta  bo’lgan  moddiy  resurslardanfoydalanish  imkoniyatini  beruvchi  barqaror 

bozor mexanizmi shakllandi ...” deb ta’kidlab o’tdilar.(1)  

Shunday  bozor  mexanizmlarining  muhim  tarkibi  bo’lgan  birjalar  va  ularda 

o’tkazilayotgan  birja  savdolari  ekanligini  alohida  ta’kidlash  o’rinli  bo’ladi.  Chunki 

Bugungi  kunda  kichik  biznes  sub’ektlarining  tovar-moddiy  resurslarga  bo’lgan  o’z 

ehtiyojlarining  qariyb  70  foizini  birja  savdolarida  qilinadigan  xaridlari  hisobidan 

ta’minlanmoqda.  Birja  savdolarida  aylanma  mablag’lar  hajmi  2001-2005  yillar 

mobaynida  5.5  barobar  ortgan.  Hozirgi  kunda  ulgurji  savdo  aylanmasining  uchdan 

ikki  qismi  birja  savdolari  hissasiga  to’g’ri  kelmoqda.  Vaholanki  2000  yilda  bu 

ko’rsatkich  atigi  8.5  foizni  tashkil  etgan.  YUqorida  keltirilgan  raqamlardan  ham 

ko’rinib  turibdiki  birjalarning  mamlakatimiz  iqtisodiyotini  rivojlantirishda  muhim 

ahamiyatga ega ekan. 

Xulosa  qilib  aytadigan  bo’lsak  iqtisodiy  islohotlarning  ustivor  yo’nalishi 

sifatida xususiy mulkchilik tarmog’inikengaytirish, biznes uchun qulay muhit yaratish 

va uning kafolatlarini mustahkamlash vazifalarini hal qilishga xizmat qiluvchi birjalar 

va  ularda  amalga  oshiriladigan  birja  savdolarini  rivojlanishi,  uning  samaradorligini 

oshirish bugungi kunning dolzarb masalalaridan hisoblanadi. 

Savollar: 

 

            1. Birja tushunchasi, faoliyati va o’ziga xos xususiyatlari qanday? 

2. Birjaning rivojlanish tarixi? 

3. Respublikada birja turlari, ularning faoliyat yo’nalishlari aniqlab bering? 

4.  Birjalarning  iqtisodiyotni  rivojlantirishdagi  tutgan  o’rni  va  ahamiyati 

qanaqa?