Namangan muhandislik-qurilish instituti

2.7. 
Mexnat muxofazasi va ishlab chiqarish sanitariyasi 
Zavodning sanitar - gigienik jixatidan obodonlashtirish soglom va xavfsiz mexnat 
sharoitinim taminlashning asosiy tarkibiy qismidir. 
Ishlab  chiqarish  binolari  va  jixozlari  ekspluatatsiyaga  sanitar  -  gigienik  talablar 
sanitar normalar bilan belgilanadi bu normalar ishlab chiqarish binolaridagi muayyanish 
joylarining yoritilganligi va shovkini darajasi va titratuvchi tasirlarni ko’zda tutadi. 
TMZ  -  sershovqin  ishlab  chiqarish  korxonasi  .Ishlab  chiqarish  binolarining 
termoregulyatsiyaga  va  mexnat  unumdorligiga  tasir  ko’rsatadi  ,bu  mikro  iklim  xarorat 
namlik va xavoning xarakat tezligi bilan belgilanadi. 
Sovuk davrlarda xarorat kaimda 14°S namlik 80 % atrofida xavoning xarorat tezligi 
0.2 m /s va ilik vaktlarda ko’pi bilan 0.3 m / s deb normalarda berilgan. 
Xavodagi  changlar  —  ularning  zaxarliligiga  ko’ra  ko’pi  bilan  10  mg./mZ  bulishi 
kerak. 
Texnologik  sxemalarda  maydalash  changiydigan  materiallarni  transportda  tashish 
va  saralash  bilan  boglig  texnologik  jarayonlarda  quyidagi  ishlar  ko’zda  tutiladi. 
Materiallarni qayta ishlash va traspotda tashishni eng yuqori darajada mexanizatsiyalash 
va  avtomatlashtirish  mashinalar  ekspluatatsiyasi  va  ishlab  chiqarish  texnologiyasi 
sharoitlariga  ko’ra  mumkin  bo’lganda  -  qayta  ishlanayotgan  materialni  namlash 

---

yopinchikli 
va 
changtutkichli 
kurilmalar 
urnatilgan 
maydalash-saralash 
mashinalaridanfoydalanish  bir  tasmali  konveyerdan  boshkasiga  qayta  yuklashda 
uzellarning eng kam miqdori. 
Tog’ massasini qayta ishlashda xullash usuli tavsiya etiladi. U bir jinsli mustaxkam 
otkindi  jinslar  uchun  8-10  %  ni  chukindi  jinslar  uchun  4-6  %  ni  tashkil  kiladi.  Zavod 
binolarida  ikkilamchi  changsimon  zarralarni  tozalashda  xullash  usuli  kullaniladi. 
CHanglarni tozalashda xujalik ichimlik suvi ishlatiladi. 
TMZ  dagi  mexnat  muxofasi  talablari  sanoatda  xavfsizlik  texnikasi  koidalarida 
ko’zda  tutilgan.  Ishlarni  badarishda  odamlar  turadigan  va  xarakatlanadigan  ish  joylari 
xavfsiz  bulishi  yuzalar  sirpnachik  bo’lmasligi  kerak.  Mashinalar  xarakatlanadigan 
joylarda  tusiqlar  maydalagichlarning  kabul  kilinadigan  tuynuklari  oldida  panjaralar 
bulishi kerak. 
Tasmali  konveyerlar  rokapi  utish  uchun  panjarali  ko’prikchalar  urnatiladi. 
Konveyer ostidan utish joylariga ximoya tokchalari urnatiladi. 
Ish joylari va chikish joylarini (odamlar xarakatlanishiga xalakit bermaydigan) tosh 
va turli predmetlar bilan to’sib olish takiklanadi. 
Xavfli  zonalar  tunda  yonadigan  tegishli  belgi  va  ogoxlantiruvchi  yozuvlar  bilan 
tusilishi zarur. Mashinani ishga tushirishdan oldin ovozli yoki yoruglik signallari berilishi 
kerak. 
Nazorat savollari 
”Tosh  maydalash zavodlarini ish jarayoning nazariy asoslari” degan tushunchaga 
nimalar kiradi? 
Aktivlashtirilgan mineral kukun tayyorlashtexnologiyasi. Mineral kukun ombori va 
trasport mashinalariga kuyiladigan talablar. 
Tosh materiallarini boyitish va yaxshilash jarayonining ahamiyati. Donalari shakli 
va musaxkamligiga ko’ra shebenni yuvish gidravlik tasniflash va boyitishning texnologik 
jarayonlari. Texnologiya va ishlatiladigan mashina va uskunalar.