Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Kapital qo‘yilmaning hisobot yili bo‘yicha rentabellik 

darajasi tahlili 

 

Hisobot yili 

xarajatlari 

Foyda 

Rentabellik 

Ko‘rsatkichlar 

Reja 

Haqi-

qatda 

Reja 

Haqiqat-

da 

Reja 

Haqi-

qatda 

Farqi 

(+,) 

 

Jami xarajatlar 

 shu jumladan: 

Asosiy  vositalarning 

joriy xarajatlari 

Aylanma aktivlari 

 

 

859 

 

165 

694 

 

 

893 

 

165 

728 

 

 

304 

 

x 

x 

 

 

311 

 

x 

x 

 

 

35.4 

 

 

34.8 

 

 

 

-0.6 

 

Jadval  ma’lumotlaridan  ko‘rinib  turibdiki,  korxonada  rentabellik 

darajasi  aytarli  darajada  keskin  o‘zgarmagan.  Biroq  +0.6  miqdordagi 

nisbiy daraja ham ma’lum ma’noda ijobiy holat deb bo‘lmaydi. Buning 

asosiy  sababi  oborot  aktivlaridan  foydalanishda  yo‘l  qo‘yilgan 

kamchiliklardir (sababi – jadvalda aytib o‘tilgan). 

 

Kapital qo‘yilma bo‘yicha rentabellik darajasi dinamikasi. 

 

2008 

2009 

2010 

2011 

34,8 

28 

23 

18 

 

Jadval  ma’lumotlaridan  ko‘rinadiki  kapital  qo‘yilma  bo‘yicha 

rentabellik  darajasi  yildan  yilga  pasayib  borgan.  Buning  asosiy  sababi 

mahsulot  bahosi  oshmagan  holda,  unga  sarflanuvchi  materiallar  hamda 

mehnat  haqi  qiymati  oshib  borganligidir.  Bu  korxonada  mazkur 

yo‘nalishga  mablag‘  saflanayotganda  yoki  investitsiya  qilinayotganda 

loyihani va unga muvofiq keluvchi rejani ishlab chiqishda bozor holatini 

keskin  o‘zgarishini  oldindan  ko‘ra  olmaganligidir.  Biroq  loyiha  va 

rejaning ijobiy tomoni, dastlabki yillardayoq kapital qo‘yilmaning 60% 

dan  oshiq  qiymatini  qaytarib  olmoqda  hamda  ularni  reinvestitsiya 

qilmoqda.  Biroq.  keyingi  ikki  yilda  bu  jarayon  keskin  pasaydi.  Eng 

asosiy kapital qo‘yilma inflyatsiya sur’atini ham hisobga olgan holda o‘z 

qiymatini to‘rt yil ichida qoplamoqda. 

Ishlab  chiqarishga  sarflangan  investitsiyalarni  tahlil  qilishda  ular-

ning  moliyalashtirish  manbalarini  ham  alohida  o‘rganib  chiqish  talab 

etiladi.  Chunki,  majburiyat  asosida  moliyalashtirish,  o‘z  qiymati  bilan 

---

 

561

birgalikda  ma’lum  bir  foiz  to‘lovini  ham  keltirib  chiqaradi.  Bu  esa, 

erishilgan foydani pirovard natijada kamayishiga ta’sir etadi. 

Muayyan  faoliyatni  investitsiyalash  jarayonida  uzoq  muddatli 

aktivlarni  jalb  etishda  o‘z  mablag‘lariga  sotib  olish,  kredit,  lizing  yo‘li 

yoki  ijara  munosabatlari  bilan  olish  variantlari  ham  o‘zaro  taqqoslanib 

eng yaxshi deb topilgan tadbir tanlab olinadi. Bunda qiymat jihatdan eng 

arzon,  qaytimi  o‘z  o‘simiga  ega,  moliyalashtirishning  qulayligi  kabi 

jihatlariga e’tibor beriladi. 

Aylanma  mablag‘lardan  unumli  foydalanishda  ham  yuqorida  aytib 

o‘tilgan tomonlar chuqur tahlil talab qilinadi. 

Xulosa  qilib  aytadigan  bo‘lsak,  investitsiya  yo‘nalishini  ishlab 

chiqarishga burish eng avvalo alohida jamoa hamda davlat manfaatlariga 

mos  tushadi.  Chunki  moddiy  ne’matlar  ko‘payadi  hamda  iste’mol 

qililadi. 

Investorlarga  esa  ishlab  chiqarishni  rivojlantirganligi  uchun  soliq 

qonunchiligi bo‘yicha ko‘plab imtiyozlar beriladi.