Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Vertikal  tahlilda  moliyaviy  natijalarning  shakllanishini  bir  qatorli 

va ko‘p qatorli usullarida o‘zaro farqlanishlarga va nisbiy o‘zgarishlarga 

baho beriladi. 

Gorizontal  tahlilida  esa  moliyaviy  natijalarning  bo‘ylamasiga 

tarkiblanishi va ularning o‘zgarishlari o‘rganiladi. 

Asosli  yoki  trend  tahlilida  moliyaviy  natijalar  va  ularning  yillar 

bo‘yicha o‘zgarishi, dinamikasi yoki asos yiliga nisbatan o‘zgarishlariga 

baho beriladi. 

Moliyaviy  natijalar  tahlilida  qo‘llaniladigan  asosiy  ko‘rsatkichlar 

qatoriga esa korxona foydaliligi yoki natijaviyligi ko‘rsatkichlari, bozor 

aktivligi  ko‘rsatkichlari  kiritiladi.  Korxona  foydaliligini  xarakterlovchi 

asosiy  ko‘rsatkichlar  sifatida  rentabellik  ko‘rsatkichlari  olinadi.  Bozor 

aktivligi  ko‘rsatkichlariga  aksiyalar,  qimmatli  qog‘ozlarning  foydalilik 

darajasini  xarakterlovchi  ko‘rsatkichlar  kiritiladi.  Ular  qatoriga  bitta 

aksiyaga  to‘g‘ri  keladigan  hisob  foydasi  (soliq  to‘loviga  qadar  bo‘lgan 

foyda),  bitta  aksiya  to‘g‘ri  keladigan  sof  foyda,  bitta  aksiyaga  to‘g‘ri 

keladigan  dividend  summasi,  aksiyaning  bahosi  va  foydasi  orasidagi 

nisbat koeffitsiyentlari kiradi. 

Moliyaviy natijalar tahlili tashqi va ichki subyektlar tomonidan olib 

boriladi. Ichki subyektlar tomonidan olib boriladigan tahlil ichki moliya-

viy tahlil qatoriga kiritilib, faqat shu korxonaning xodimlari tomonidan 

olib boriladi.  

Tashqi  tahlil  subyektlariga  esa  soliq  organlari,  bank  tashkilotlari, 

aksionerlar, mulk egalari, investorlar, shuningdek, korxona faoliyati bi-

lan  bilvosita  qiziquvchi  uchinchi  shaxslar,  erkin  sohibkorlar  kirishi 

mumkin. 

Ularni  ko‘proq  korxonaning  foydalilik  darajasi  va  uning  yillar 

bo‘yicha  o‘zgarishlari  qiziqtiradi.  Agar  aksiya  egasi  bo‘ladigan  bo‘lsa, 

---

 

364

uni  sof  foyda  va  dividend  to‘loviga  tortiladigan  foyda  summasi,  soliq 

idorasini esa soliq to‘loviga qadar bo‘lgan foyda va unga qayta qo‘shi-

ladigan  xarajat  moddalari,  xaridor  va  buyurtmachilar  yoki  sheriklarni 

korxonaning yil yakuni bo‘yicha erishilgan iqtisodiy foydasi qiziqtiradi.