Texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

MIDI  format.  Bu  format  bevosita  tovushlarni  yozishga 
moʻljallanmagan.  Ular  komandalar  jamlamasidan  iborat  boʻlib,  qaysi 
musiqa asbobi, qaysi nota qanday uzunlikda (va boshqa xarakteristika) 
ijro  etilishini  ta’minlaydi.  Bunday  fayllar  real  tovushli  axborotlarni 
saqlamaydi.  Ular  qaysi  musiqa  asbobi  qachon  va  qaysi  vaqtda,  qaysi 
kanal  orqali,  qanday  balandlikda  va  boshqa  tovush  xarakteristikalari 
orqali ijro etilishini koʻrsatadi. Umuman olganda  MIDI-fayllar musiqa 
asoboblari sintezatori uchun yoʻriqnomalar jamlamasidan iborat. MIDI-
fayllar  notalar  singari  musiqa  asarlarini  ijrosini  ta’minlaydi,  shunday 
programmalar borki ular yordamida musiqaning nota yozuvlari tiklanadi. 
Bu  fayllar  instrumental  musiqa,  musiqiy  joʻrlikni  generatsiyalash  va 
musiqa  asarlarini  aranjirovkasini  yaratishda  foydalaniladi.  Fayldan 
berilayotgan  buyruqlar  asosida  u  yoki  bu  etalon  ajratib  olinadi, 
modifikatsiya qilinadi (tembr, tovush balandligi oʻzgartiriladi,  analogli 
signalga aylantiriladi va chiqish kuchaytirishiga uzatiladi). MIDI-fayllar 
oddiy musiqiy sintezatorlarda foydalaniladi. 
AAC  format.  Hozirda bu format eng sifatli hisoblanib, koʻpgina 
vositalarda  qoʻllab-quvvatlanmoqda.  Yutuqlaridan  istalgan  bitreyt 

---

61 
variantidagi yaxshi sifatni  va chastotaviy diskretlashning 96kHz gacha 
ekanligini  keltirish mumkin. .mp3 formatida bu koʻrsatkich atigi 48kHz. 
FLAC format. Yoʻqitishlarsiz siqishni amalga oshiradigan format. 
U audio-oqimni oʻzgarishsiz qoldiradi va shuning uchun ham asli bilan 
bir xil boʻladi. Koʻpincha yuqori darajadagi tovush tizimlarida tovushni 
eshitishda  qoʻllanadi,  lekin  barcha  pleyerlarga  tushmaydi.  Shuning 
uchun flac ni boshqa formatga konvertatsiya qilishga toʻgʻri keladi.  
AA-format. (AA - audible audio book file) Audible kompaniyasi 
yaratgan,  yopiq  audio  format.  U  Audible  va  iTunes  servislari  orqali 
sotiladigan  audiokitoblarni  yozishda  qoʻllanadi.  Unda  ovozni  eshitish 
jarayonini sekinlashtirish yoki tezlashtirish, xatchoʻplar qoʻyish, Internet 
orqali himoyalangan holda yetkazib berish imkoniyatlari mavjud.   
MPEG  format.  MPEG  fayllarini  zichlash  algoritmining  toʻrt 
varianti  mavjud.  Ular  MPEG1  –  MPEG4  kabi  belgilanadi.  Internetda 
MPEG1 
varianti 
koʻproq 
ishlatiladi, 
zero 
kommunikatsion 
texnologiyalarning rivojlanishi boshqa variantlarning ham qoʻllanilishini 
taqozo qiladi. MPEG1 standarti uch darajadan iborat boʻlib, ularning har 
biri oʻz formatiga ega. Murakkablashtirilgan yuqori darajali algoritmlar 
uzoq  vaqt  ishlashni  talab  qiladi  va  ayni  paytda  amalda  originalga  aniq 
mos kelish darajasida yuqori darajada zichlay oladi. 1-daraja eng yuqori 
tezlikdagi  kodlashtirishni  ta’minlasa,  3-daraja  tovush  sifatini  yetarli 
darajada  saqlagan  holda  maksimal  zichlashni  ta’minlaydi.  Tovushli 
fayllar uchun 3-darajali (.MP3) kengaytmali MPEG-1 standarti koʻproq 
qoʻllaniladi.  3-darajali  (.MP3)  kengaytmali  standart  MPEG-1,  tovushli 
yozuvni  12:1  nisbatda  zichlab,  amalda  zichlanmagan  originaldan  farq 
qilmaydi. Tovushli fayllarni kodlashtirishga moʻljallangan bunday tizim 
Internet  tarmogʻida  keng  tarqalgan.  Maxsus  musiqa  serverlari  mavjud 
boʻlib, ularda musiqa asarlariga bogʻlanishlar keltirilgan.