Til ijtimoiy hodisa. Fonetika



Download 0,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/59
Sana31.12.2021
Hajmi0,65 Mb.
#198348
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   59
Bog'liq
1-MA'RUZA Ona tili

4-§. Fonetik akustika 

 

 Endi  nutq  tovushlarining  fizik-akustik  tomonlari  bilan  tanishamiz.  Bunda 

fonetikaning  fizika  fani  bo`limlaridan  biri  bo`lmish  akustika  bilan  aloqadorligi 

namoyon  bo`ladi  va  natijada  fonetikada  fonetik  akustika    degan  bo`lim  borligi 

aniqlanadi.  

 Fonetik  akustika  nutq  tovushlarining  fizik  xususiyatlarini  tekshiradigan  sohadir. 

Akustik  jihatdan  har  qanday    tovush    havo  oqimining  tebranishi  va  bu 

tebranishning  quloqqa  eshitilishidir.    Nutq  tovushlari  esa    o‗pkadan  kelayotgan 

havo  oqimining  un  paychalari  tebranishidan  hosil  bo‗ladigan  ovoz  va  nutq 

a‘zolarida  hosil  bo‗ladigan  shovqinning  quloqqa  eshitilishidir.  Nutq  tovushlari 

akustikasida ko‗yidagilar farqlanadi: 

 1.  Nutq  tovushlarining  balandligi  yoki  pastligi      ma‘lum  vaqt  ichida  un 

paychalarining  tebranish  miqdoriga  ko‗ra  har  xil  chiqishidir:  un  paychalari  ko‗p 

tebransa, tovush baland bo‗ladi, aksincha, un paychalari kam tebransa, tovush past 

chiqadi.   

 2.  Nutq  tovushlarining  kuchi      ma‘lum  kenglikdagi  maydondan  ma‘lum  vaqtda 

o‗tadigan  energiya  miqdoridir.  Bu  haqda  tilshunos  olim  H.Jamolxonov  shunday 

yozadi: ―Tovushning kuchi (intensivligi) -  1 sm

2

 maydondan 1 sekundda o‗tadigan 



energiya miqdoridir‖

23

  Demak, nutq tovushlarining kuchi  un paychalari tebranishi 



kengligiga  bog‗liq:  tebranish  kengligi  katta  bo‗lsa,  tovush  kuchli  chiqadi,  bu 

kenglik kichik bo‗lsa, tovush ham kuchsiz chiqadi.    

 3.  Nutq  tovushlarining  tembri  (sifati)  –  asosiy  ton  bilan  hosil  bo‗ladi. 

Tovushlarning  tembri  og‗iz  bo‗shlig‗i  va  burun  bo‗shlig‗ining  hajmi,  shakliga, 

tovush paychalarida  shovqinning qanday hosil bo‗lishiga bog‗liq. 

 4. Tovushning cho‘ziqlik darajasi un paychalarining tebranishi davom etgan vaqt 

bilan  o‗lchanadi.  Tebranish  uzoq  davom  etsa,  tovush  cho‗ziq;  tebranish  qisqa 

davom etsa tovush qisqa bo‗ladi. 




Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish