Til ijtimoiy hodisa. Fonetika



Download 0,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/59
Sana31.12.2021
Hajmi0,65 Mb.
#198348
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   59
Bog'liq
1-MA'RUZA Ona tili

Til  tizim  sifatida.  Bu  masalaga  to‗xtalishdan  oldin  ”tizim”  tushunchasi 

izohlanishi kerak. Manbalarda bu tushunchaga quyidagicha ta‘rif berilgan: ‖ Tizim 

-  3.  O‗zaro  bog‗liq  va  uzviy  tartibda  bo‗lgan  narsa,  hodisalar  birligi,  majmui‖

11



Yana: ‖Sistema (yun.), o‗zaro munosabat va aloqada bo‗lgan,  muayyan yaxlitlik, 

birlik  hosil  qiluvchi  juda  ko‗p  elementlar‖

12

.  Demak,  tizimning  asosiy  belgilari, 



                                                           

11

 Ўзбек тилининг изоҳли луғати. ―Ўзбекистон Миллий энциклопедияси‖ давлат илмий нашриѐти. –T., 2008, 85-бет. 



12

 Энциклопедик луғат.   ―Ўзбекистон Миллий энциклопедияси‖ давлат илмий нашриѐти . Н-Ҳ.–Т.: 1990, 188-бет.    




birinchidan,  juda  ko‗p  qismlardan  iborat  bo‗lishi  kerak,  ikkinchidan,  bu  qismlar 

o‗zaro munosabatda, aloqada bo‗lishi lozim.  

Tizimga  misol  keltirish  uchun  gapni  uzoqdan  boshlashga  to‗g‗ri  keladi. 

Astronomiyadan  ma‘lumki,  Yer  sayyorasi  Quyosh  tizimiga  kiruvchi  9  ta 

sayyoraning  biridir.    O‗z  navbatida,  Quyosh  tizimi  ham  kamida  xuddi  shunga 

o‗xshagan 100 mlrd. yulduzni o‗z ichiga olgan Galaktika (bizda uni Somon yo‗li 

deyishadi)

13

 tizimi  tarkibiga  kiradi.  Bizning  galaktika  esa  galaktikalar  tizimiga 



mansubdir.  

Endi ulkan tizimlardan nisbatan kichik tizimlarga, ya‘ni Yer sayyorasiga qaytamiz. 

Yer  yuzida  yashovchi  aholi  5600  dan  ortiq  tilda  so‗zlashadi.  Yuqorida 

aytilganidek,  til  ijtimoiy  hodisalar  tizimiga  mansub  bo‗lib,  bu  tizimga  yana 

adabiyot, san‘at, madaniyat kabi bir qancha ijtimoiy hodisalar kiradi. Til ham o‗z 

navbatida  tizim  sifatida  o‗zaro  bog‗langan  va  munosabatda  bo‗ladigan  tovushlar 

tizimi,  lug‗at  tarkibi  va  grammatik  qurilishi  kabi  qismlardan  iborat  (yuqorida 

bularning har biriga ta‘rif berildi). Bu o‗rinda biz bu qismlarning o‗zaro aloqasi va 

munosabatini ochishga  harakat qilamiz.  Yakka olingan nutq  tovushi so‗z  sifatida 

shakllanmasa  yoki  so‗z  tarkibiga  kirmasa,  u  oddiy  fiziologik  hodisa  sifatida 

qolaveradi.    Boshqacha  aytganda,  nutq  tovushi  ijtimoiy  ahamiyat  kasb  qilishi 

lozim.  Masalan,  u  tovushi  so‗zlashuvchi  insonlar  uchun  ‖o‗zga  shaxs‖  ma‘nosini 

ifodalovchi  so‗zga  aylanmasa,  oddiy  tovushligicha  qolaveradi.  O‗z  navbatida  u 

so‗zi  gap  ichida  ishtirok  etib,  ma‘lum  vazifa  bajarmasa,  oddiy  so‗zligicha 

qolaveradi. Mazkur so‗z ishtirok etgan gap esa ‖gap‖ deb ataluvchi tizim tarkibiga 

kiradi.  




Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish