Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi

4- laboratoriya ishi. Radioqabul qiluvchi qurilmalar tarkibidagi aralashtirgich 

(smesitel) sxemasini modellashtirish 

Ishni  bajarishdan  maqsad:  Radioqabul  qiluvchi  va  uzatuvchi  qurilmalar 

tarkibidagi aralashtirgich (smesitel) sxemasini tadqiq qilish uchun modellashtirish. 

Nazariy  qism.      Radioqabul  qiluvchi  qurilmalarda  aralashtirgichdan 

antennalardan  kelib  tushayotgan  radiochastotali  signallarni  oraliq  chastota 

signaliga  o`zgartirish  uchun  foydalaniladi.  Signallar  chastotalarini  o`zgartirish 

tamoyili ikkita garmonik tebranishlarni ko`paytirishdan iboratdir, ya’ni 

Y(t) = Y

m

*cosΩt va X(t) = X

m

*cosωt. 

Bunday holda, natijaviy tebranishlar quyidagicha aniqlanadi: 

Z(t) = 0,5Y

m

*X

m

(cos(Ω – ω)t + cos(Ω + ω)t)      (1) 

Bu  tebranishlar  (Ω  –  ω)  va  (Ω  +  ω)  chastotali  tebranishlarning  yig’indisi 

hisoblanadi. Filtr yordamida 1-ifodadagi u yoki boshqa tashkil etuvchini belgilab, 

juda  past  yoki  juda  yuqori  chastotali  tebranishlarni  hosil  qilinadi.  Bunday 

algoritmni  amalga  oshiruvchi  chastota  o`zgartirgichning  sxemasi  4.1-rasmda 

ko`rsatilgan. 

 

 

4.1-rasm. Ko`paytirgich asosidagi o`zgartirgich sxemasi 

Sxema  ikkita    X(t)  va  Y(t)  garmonik  tebranishlar  manbasidan,  M 

ko`paytirgichdan,  modellashtirish  rejimini  ulash  uchun  Z  ulagichdan,  nazorat-

o`lchash  asbobidan  va  3,18  kGs  atrofidagi  rezonans  chastotali  filtrdan  tashkil 

topadi. 

---

22 

 

Aralashtirgich  sxemasini  modellashtirish  uchun  funksional  generatorni 

sozlash,    ko`paytirgich  va  filtrning  kirish  signallari  ossilogrammasi  4.2  va  4.3-

rasmlarda ko`rsatilgan.   

 

4.2-rasm. Funksional generatorni sozlash 

  

4.3-rasm. Ko`paytirgich(A) va filtr (V) kirishidagi  

signal ossillogrammasi