Microsoft Word nurul yaqin ziyouz com doc

 
FIJOR URUSHI 
 
Payg‘ambar alayhis-salom 20 yoshga kirganlarida Fijor urushiga qatnashdilar. Kinona, 
quraysh va qays qabilalari o‘rtasida yuz bergan urushning sababi quyidagicha edi. Furot 
daryosining g‘arbidagi Xira shahrining podshosi No‘mon ibni Munzir Madina yaqinidagi 
har yili bir marta bo‘ladigan Ukoz bozoriga mol yuborib sottirar edi. U mollarni hammaga 
gapi o‘tadigan e’tiborli odamlar nazoratida jo‘natar edi. Kunlarning birida Kinona 
qabilasidan bo‘lmish Barroz ibn Qays No‘monning huzuriga tashrif buyurdi. O'ta zolim va 
yovuz bu kimsani qabiladoshlari oqsoqollikdan olib tashlashgan edi. U kelganda Urva ibn 
O’tbatur Rahhol No‘monning huzurida o‘tirgan edi. No‘mon: "Mening mollarimni kim 
Ukozga yetkazib qo‘yadi?" deb so‘radi. Barroz: "Men mollaringni kinona qabilasidan 
asrab beraman", dedi. No‘mon: "Mening mollarimni boshqalardan ham asray oladigan 
odam bormi, deyapman", dedi. Urva gapga aralashib: "E, qoyil-e, allaqanday pastkash it 
mollaringni asray olarmidi. Sening mollaringni arablarning hammasidan mana men 
asrayman", dedi. Bu gap Barrozga og‘ir botsa-da, indamadi, o‘ch olishni ko‘ngliga tugib 
qo‘ydi. Urva tijorat bilan yo‘lga chiqqanda qulay fursat topib uni o‘ldirdi va kinona 
qabilasiga odam jo‘natib, qays qabilasi ularga hujum qilmoqchiligini yetkazdi. Bu xabarni 
eshitgan qays qabilasi yoppasiga otlanib Naxlaga* yetib keldi, hamda quraysh bilan 
kinona qabilasiga hujum qildi. Beadad qonlar to‘kilib, qays qabilasi g‘olib keldi, mag‘lub 
ikki qabilaning odamlari panoh istab masjidi haromga yashirinib olishdi. Ularning orasida 
rasululloh ham bor edilar. G’alaba nash’u namosidan g‘ururlangan qayslar: "Biz Urvaning 
qonidan kechmaymiz. Kelgusi yili Ukozda yana jang qilamiz!" deya tahdid solishdi. Ular 
yurtiga qaytgach, butun qabilani urushga safarbar etdi, atrofiga o‘z tarafdorlarini yigdi. 
Saqif bilan yana bir necha qabila ularning tug‘i ostiga jam bo‘ldi. Quraysh ham 
kinonadan tashqari Makkaning janubidagi o‘z ittifoqchilarini to‘pladi. Hoshim avlodining 
boshlig‘i Zubayir ibn Abdulmuttalib esa u bilan birga aka-ukalari Abutolib, Hamza, Abbos 

---

Nurul yaqin. Muhammad Xuzariy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
6
hamda jiyani Muhammad alayhis-salom ham bor edilar. Harb ibn Umayya quraysh 
qabilasidagi eng yoshi ulug va mo‘tabar kishi bo‘lgani uchun bani Umayya aymogining 
boshlig‘i hisoblanardi. Bu qabiladagi har bir aymoqning o‘z boshlig‘i bo‘lar edi. 
Ikki tomon yuzma-yuz kelib, shiddatli jang boshlandi va arab tarixida misli 
ko‘rilmagan qirg‘inbarotga aylandi. Muqaddas Makkaning hurmati oyoq osti qilingani 
uchun bu qirg‘in Fijor urushi — gunohkorlar urushi deb ataldi. Qays qabilasining omadi 
chopmai uning tarafdorlari birin-ketin mag‘lubiyatga uchray boshladi. Shunda tadbirli bir 
odam o‘rtaga chiqib, ikki tomonning qancha talofot ko‘rganini, kim ko‘p odam yo‘qotgan 
bo‘lsa g‘olib tomon o‘lganlarga tovon to‘lashi lozimligini aytib, sulhga chaqirdi. Qays 
qabilasi ko‘p talofat ko‘rgani uchun qurayshlar tovon to‘laydigan bo‘ldi, bu ishni nazorat 
qilishga Harb ibn Umayya mas’ul etib tayinlandi va tovon to‘lanib bo‘lgancha o‘g‘li Abu 
Sufyonni qays qabilasiga garovga berib qo‘ydi. Juda ko‘p bsgunoh odamlarning yostig‘ini 
quritgan bu maqsadsiz urush shu zayl barham topdi. Islom nuri tarqala boshlagach, 
Olloh arablarning qalbini do‘stlik, birodarlikka moyil qildi, nohaq qon to‘kishlar to‘xtadi. 
 
______________ 
*Naxla — Makka bilan Toif oralig'idagi joy.