N. T. Shoyusupova aholi ish bilan bandligi

MA’LUM YOSHDAN KATTA AHOLI 
(Mehnatga layoqatli aholi) 
Shu vaqtga faol aholi (ishchi kuchi) 
Ish bilan band bo’lgan 
Ishsizlar 
Yollanma 
mehnat bilan 
O’z korxo-
nalarida 
Standart ta’rif 
Ma’lum yoshdan yosh aholi 
Kuchsizlashtirilgan 
qoida 
Sababi: 
a) maktabda o’qish; 
b) uy ishlari bilan 
band bo’lish; 
v) pensiyada bo’lish; 
g) boshqa sabablar 
Pul yoki natura 
shaklida 
to’lanadigan ish 
haqiga ishlaydi 
Pul yoki natura 
shaklida foyda 
yoki oilaviy 
daromad uchun 
ishlaydi 
“Ishsiz”, 
“ishlashni 
xohlaydi- 
ganlar”, “ish 
izlayotganlar 
(yollanma 
xodimlar va 
korxonalar 
egalari)” 
“Ishsiz”, “hozir 
ishlashni 
xohlaydiganlar” 
(yollanma xodimlar, 
korxonalar egalari), 
ammo “ishga ega 
bo’lganlar” emas 
Ishga ega, ammo 
ishlamaydi 
(rasman ishda 
hisoblanishadi) 
Korxonasi bor, 
ammo ishlash-
maydi 

---

53 
 
Xalqaro  Mehnat  Tashkiloti  (XMT)  tomonidan  ish  bilan  bandlik  tushunchasiga 
berilgan ta’rifiga ko’ra, iqtisodiy faol aholini aniqlash uchun belgilangan, muayyan qisqa 
davr  mobaynida  (bir  hafta  yoki  bir  kun)  quyidagi  toifalarga  kiritilgan  katta  yoshdagi 
barcha shaxslar ish bilan band bo’lgan aholi qatoriga qo’shiladi: 
- yollash bo’yicha ish bilan band bo’lganlar: 1) «ishlayotgan shaxslar», bular hisobot 
davri  mobaynida  pul  yoki  natura  shaklidagi  ish  haqi  yoki  maosh  uchun  ma’lum  ishni 
bajarayotgan;  2)  «ish  joyiga  ega  bo’lgan,  ammo  ishlamayotganlar» –hozirgi  ish  joyida 
ishlagan,  garchi  rasman  ish  joyini  saqlab  tursa-da,  hisobot  davrida  vaqtincha 
ishlamayotgan shaxslar; 
- o’z korxonasida ish bilan band bo’lganlar: 1) «ishlayotgan» shaxslar, bular hisobot 
davri  mobaynida  pul  yoki  natura  shaklida  foyda  yoki  oilaviy  daromad  olish  maqsadida 
ma’lum ishni bajarishayotgan; 2) «korxonasi bor, ammo ishlamayotganlar» - firma, ferma 
yoki  xizmat  ko’rsatish  korxonasiga  ega  bo’lgan,  hisobot  davri  mobaynida  u  yoki  bu 
sababli vaqtincha ishlamayotgan shaxslar. 
Xalqaro  standartlarda  «ma’lum  ish»  tushunchasiga  kamida  bir  soat  mobaynida 
bajariladigan ish deb aniqlik kiritiladi. 
Ishni  yollanma  va  xususiy  korxonadagi  ish  bo’yicha  farqlash  bilan  aholining  ish 
bilan  bandligi – bu  faqat  maosh  olish  uchun  ishlash  emas,  balki  foyda  yoki  oilaviy 
daromad  olish  uchun,  bunga  yuqorida  aytib  o’tilganidek,  o’z  iste’moli  uchun  ishlab 
chiqarish ham ekanligini ta’kidlash lozim. Bunday yondashuv aholi ish bilan bandligining 
har ikki turini belgilashda tegishli atamalarni qo’llash imkonini beradi. Aytib o’tamiz, bu 
farqlash ish bilan band aholining maqomini baholash imkonini bermaydi.