Microsoft Word бми р. С 2016 (лотин)

1.2. Aholining hayot darajasi va sifatini belgilovchi asosiy mezonlar. 

 

 Mamlakatimizda  aholining  hayot  darajasi  va  sifatini  izchil  oshirilishini 

ta’minlash hozirgi kunning asosiy vazifalardan biri hisoblanadi. 

Bu  borada  2011  yilning  yanvar  oyida  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 

Mahkamasi    “BMT  Mingyillik  maqsadlarini  O‘zbekistonda  amalga  oshirish 

bo‘yicha  qo‘shimcha  chora-tadbirlar  to‘g‘risida”  maxsus  qaror  qabul  qilinganini 

esga  olishimiz  zarur.  Unda  O‘zbekistonda  BMTning  Mingyillik  rivojlanish 

maqsadlariga muvofiq aholi turmush darajasi va sifatini izchillik bilan yuksaltirish 

uchun  zarur  bo‘lgan  qo‘shimcha  choralarni  amalga  oshirish  maqsadida  barcha 

vazirliklar,  idoralar,  markaziy  va  mahalliy  hokimiyat  organlarining  mamlakatda 

inson  salohiyatining  muttasil  rivojlanishini  ta’minlashga  qaratilgan  kompleks 

harakat dasturi belgilangan edi

3

. 

Jahonning  barcha  rivojlangan  davlatlari  qatorida  O‘zbekistonda  ham  qabul 

qilingan  “Inson  taraqqiyoti  kontseptsiyasi”ga  ko‘ra,  har  bir  jamiyatning 

rivojlanishi  markazida  faqat  oddiy  iqtisodiy  ko‘rsatkichlar  emas,  balki  avvalo, 

inson  turishi kerak. Inson  taraqqiyotning pirovard  maqsadi  va  uning samarasining 

bosh  mezoni  –  odamlarning  imkoniyatlarini  kengaytirish,  ularning  tabiiy, 

jamiyatda  umume’tirof  etilgan  qadriyatlarga  mos  keladigan  ma’naviy  va  moddiy 

ehtiyojlarini  sifatliroq  qondirish,  yanada  yuqori  turmush  darajasiga  erishish 

demakdir. 

Bashariyat  tarixida  jamiyatlar,  millatlar  va  xalqlarning  dunyoqarashi, 

madaniyati,  qadriyatlari  turlicha  bo‘lsa-da,  “turmushning  yuqoriroq  darajasi” 

deganda  qarashlar  bir-biriga  o‘xshashligi  va  uyg‘unligi  ma’lumdir.  U  birinchi 

navbatda  oilaviy  farovonlik,  salomatlik,  uzoq  umr  ko‘rish,  moddiy  farovonlik, 

ma’lumotning  yuqori  sifat  darajasi,  nafaqat  salmoqli  daromad,  balki  mehnatdan 

ma’naviy qoniqish, jamoatchilik orasida obro‘ orttirish, xavfsizlik, madaniy xordiq 

                                                        

3

O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011 yil 26 yanvardagi “O'zbekistonda  

BMTning  Mingyillik  rivojlanish  maqsadlarini  amalga  oshirish  bo'yicha  qo'shimcha  chora- 

tadbirlar  to'g'risida”gi  21-sonli  qarori.  //  O'zbekiston  Respublikasi  qonun  hujjatlari    to'plami. 

2011 yil. 4-5-son. 35-modda. 

---

16 

 

kabi  tushunchalarni  qamrab  oladi.  Odamlar  har  doim  shaxs  va  fuqaro  sifatida  o‘z 

dunyoqarashini  ifoda  etish  imkoniyatiga  ega  bo‘lishni,  jamiyat  hayotida  ishtirok 

etishni,  ularning  huquq  va  erkinliklari  hurmat  qilinishini,  fikrlari  e’tiborga 

olinishini har doim qadrlab kelishgan va qadrlashadi. 

Yuqorida qayd etilgandardan kelib chiqib, bugungi kunda inson taraqqiyotini 

baholash quyidagi printsiplar va uchta komponentga asoslanadi: 

1.  Farovonlik.  Inson  taraqqiyoti  faqatgina  ijtimoiy  siyosat  sohasi  bilan 

cheklanadi  deb  o‘ylash  xato  bo‘ladi.  Iqtisodiy  rivojlanishsiz,  iqtisodiy  salohiyatni 

ko‘tarmasdan, 

odamlarning 

ehtiyojlarini 

qondirish 

va 

imkoniyatlarini 

kengaytirishga erishib bo‘lmaydi. Inson taraqqiyoti kontseptsiyasini faqat ta’lim va 

sog‘liqni saqlash, gender rivojlanish va qashshoqlikka qarshi kurash ko‘rsatkichlari 

kabi  ijtimoiy  mezonlar  statistikasi  asosida  tahlil  qilish  noto‘g‘ri.  Ushbu 

ma’lumotlar jamg‘arish va investitsiyalar, ishlab chiqarish va iste’mol qilish, savdo 

va  texnologiyalar  kabi  ko‘rsatkichlarsiz  inson  taraqqiyoti  haqida  to‘liq  tasavvur 

hosil  qilish  imkonini  bermaydi.  Oxir-oqibat,  jamiyatning  rivojlanishini  uning 

samaradorligiga,  ya’ni  odamlarning  moddiy  va  ma’naviy  ehtiyojlarini  qondirish 

uchun  resurslardan  foydalanish  optimalligiga  ko‘ra  baholash  lozim.  Shu  sababli 

inson taraqqiyotining bosh uch komponentidan bittasi farovonlik hisoblanadi.