Andijon mashinasozlik insтiтuti ―avtomatika va elektrotexnika‖

 

2.2. PRESS ELEKTR YURITMASI UCHUN AYLANISH 

TEZLIGI VA TUZILISHIGA BINOAN  ELEKTRODVIGATEL 

TURINI TANLASH 

 

Asinxron  motorlarning  nominal  tezligi  ularning  statoridagi  magnit 

maydonining  aylanish  tezligi  p 

   

 

      bilan  aniqlanadi.  CHastotasi  50  gertsli 

elektr  tarmog’iga  ulangan    asinxron    motorlarning  sinxron  tezliklari  p  = 

   

 

 

     

 

  3000, 1500; 1000; 750; 600  va 500

   

   

 standart qiymatli bo’lib,  

sinxron  tezligi  n  =  500

   

   

dan  kichik  bo’lgan  motorlarning  cos 

   va     lari 

nisbatan ancha past bo’ladi. SHu sababli past tezlikli asinxron motorlar kam 

ishlatiladi. Bir xil quvvatdagi past tezlikli motorning aylantiruvchi momenti 

M 

  

      

 

  nisbatan  katta  kiymagga  eta  bo’lgani  uchun,  uning 

o’lchamlari    va  og’irligi      kattalashib  ketadi.  SHu  sababli  past  tezlikli  ish 

mashinalariga,  ko’pincha,  yuqori  tezlikli  motor  reduktor  bilan  birgalikda 

qo’llaniladi.  Ammo ekskavatorlarning ba’zi mexanizmlarida juda xam past 

tezlik,  ya’ni  16

 25

   

   

  talab  qilinib,  ularda  past  tezlikli  motorni    qo’llash 

xar tomonlama kulay bo’ladi. 

Ishlash 

joyidagi 

muxitga 

xamda 

xarakatga 

keltiriluvchi 

ish 

mashinasining  tuzilishiga  qarab  motorlar  turln,  ya’ni  ochik,  ximoyalangan 

va yopik konstruktsiyalarda ishlab chiqariladi. Tokli va aylanuvchi qismlari 

tashqi  muxit  ta’siridan    ximoyalanmagan  motorlar  ochik  konstruktsiyali 

motorlar  deb  ataladi.  220  Voltga  xisoblangan  bunday  motorlarni  changsiz, 

kuruk va yongin xavfi bo’lmagan binolarga o’rnatish mumkin. 

Tokli va aylanuvchi kismlari yuqoridan yoki gorizontalga nisbatan 45° 

burchak  bilan  tushadigan  suv  tomchilari  va  boshqa  kattiq    jismlardan 

ximoyalangan 

motor 

ximoyalangan 

konstruktsiyali 

motorlar 

deb 

ataladi.Bunday  motorlarni,  odatda,  usti  yopik  yashin  qaytargichi  bo’lgan  

---

xollarda  usti  ochik  joyga  xam  o’rnatish  mumkin.  Ximoyalangan 

konstruktsiyali  motorlarni  iflos  chang,  bug’  va  yemiruvchi  gazi  bo’lgan 

xona yoki qexlarga o’rnatish tavsiya etilmaydi. Ochik xavoda o’rnatiladigan 

bunday motorlar namga chidamli izolyatsiyaga ega bo’lishi lozim. 

Korpusida 

teshiklari 

mutlaqo 

bo’lmagan 

motorlar 

yopiq 

konstruktsiyali  motorlar  deyiladi.  Bunda  motorlar  tashqi  muxit  ta’siridan, 

muxit  esa  motordan  chiqadigan      uchqunlardan  ximoyalangan  bo’ladi. 

Demak,  bunday  motorlarni  og’ir  sharoitli  muxitlarda  qo’llanish  tavsiya 

etiladi.  Agar  ochiq  va  ximoyalangan  konstruktsiyadagi  motorlarni  ularning 

vallariga  o’rnatilgan  ventilyator  yordamida  sovitilsa,  yopik  motorlarni 

sovitish uchun esa, ko’pincha, tashki ventilyator ko’llaniladi. 

Ish  mashinasining  tuzilishiga  qarab  elektr  motorlari  flanetsli  va  ikki 

tomondan chikarilgan valga ega bo’lishi mumkin.