Mexanizatsiyalash muhandislari instituti buxoro filiali

5-rasm. Kanal orqali uzatishda raqamli va analog signallarni ko’rinishi 

---

 

 

 

                                                                                                                             

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.4.2. Modemlarni turkumlanishi va protokollari 

Modemning  bajaradigan  asosiy  ishi,  raqamli  signallar  ko’rinishidagi 

ma`lumotlarni  keraklicha  tezlik  va  aniqlik  bilan  uzatishdan  iboratdir.  Bu 

masalaning  yechimi,  uzatish  va  modulyatsiyaning  har  xil  usulardan  foydalangan 

holda  topish  mumkin.  Usullardan  kerakli  bir  qator  omillar  bilan  aniqlanadiki, 

ulardan  eng  muhimi  –  aloqa  kanalining  turi,  shovqinlar  tavsilotlari  va  uzatish 

tezligidir.  Modemlar  axborot  manbasidan,  aloqa  kanalining  parametrlariga  ega 

bo’lgan  va  berilgan  tuzilishga  ega  bo’lgan  signallarni  muvofiqlashtirish  uchun 

xizmat qiladi. 

  Muvofiqlashtirishning quyidagi masalalari mavjud: 

 ma`lumotga  ega  signal  spektrini  kanalning  o’tkazish  polosasi 

bilan muvofiklashtirish; 

 ma`lumotga  ega  signal  darajasini  aloqa  kanali  bilan 

muvofiklashtirish; 

 ma`lumotni kiritish-chiqarish tezligini muvofiklashtirish. 

  Modemlarni  shartli  ravishda  turkumlash  imkoniyatini  beruvchi  bir  qator 

belgilar mavjud: 

 qo’llanish soxasiga qarab; 

 funktsional tayinlanishiga qarab; 

DCE 

 

 

 

 

 

 

 

2 

3 

2 

3 

7 

7 

ТхD 

RхD 

GND 

6-rasm. DTEni  DCEga ulash 

---

 

 

 foydalaniladigan kanal turi qarab; 

 tuzilishi bo’yicha bajarilishiga qarab; 

 modulyatsiya protokollarini, xatolarni tuzatish va ma`lumotlarni 

sikish imkoniyatini kullab quvvatlashga qarab turkumlanadi. 

Qo’llanish  va  tadbiq  etish  soxasi  bo’yicha  modemlar  bir  qator  guruhlarga 

bo’linadi: 

 kommutatsiyalanuvchi telefon kanallari uchun; 

 ajratilgan (arendaga berilgan) telefon kanallari uchun; 

 jismonan ulovchi liniyalar uchun; 

 quyi  darajadagi  modemlar  (chiziqli  drayverlar)  yoki  qisqa 

masofalar uchun modemlar (Short Range mode); 

 asosiy polosa modemlari; 

 uzatishning raqamli tizimlari uchun (CSU/DSU); 

 uyali aloqa tizimlari uchun; 

 paketli radiotarmoqlar uchun; 

 lokal radiotarmoqlar uchun. 

Uzatish usuli bo’yicha sinxron va asinxronlikka bo’linadi. 

Modem  kompyuter  bilan  asinxron  xolatda  va  masofadagi  modem  bilan  sinxron 

xolatda ishlashi mumkin va aksincha. Bu xolatda, odatda modem sinxron-asinxron 

deyiladi, yoki sinxron-asinxron xolatda ishlaydi deyiladi. 

 Modemlar tuzilishi bo’yicha quyidagicha ajratiladi: 

 

Tashqi modem. 

 

Ichki modem. 

 

Portativ modem. 

 

Guruhli modem. 

Tashqi modemlar – kompyuter yoki boshqa terminlarga ulanadigan avtonom 

qurilmadan iboratdir. Tashqi modem esa ham faks ham modem rolini o’ynaydi va 

alohida qurilma sifatida kompyuterga ulanadi. 

---

 

 

Ichki  modem    -  kompyuterning  tegishli  joyiga  ulanadigan  kengaytirish 

platasidan iborat. Ichki modem plata ko’rinishida kompyuter ichiga maxsus joyga 

o’rnatiladi.