Mexanizatsiyalash muhandislari instituti buxoro filiali



Download 1,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/35
Sana30.12.2021
Hajmi1,79 Mb.
#192639
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   35
Bog'liq
sugorish tarmoqlarini gsm-modem yordamida avtomatlashtirish va dispetcherizatsiyalash (2)

1.3. Sug’orish tizimlarini avtomatlashtirish va  boshqaruvining usullari 

       Xo’jaliklararo  sug’orish  tizimlarini  avtomatlashtirish  masalalari  hozirgi 

kunda yaxshi o’rganilgan suvni tortish va tarqatish jarayonlarini boshqarish va 



 

 

nazorat  qilish  ikki  xil  sxema  asosida  bajariladi.  Birinchi  sxema  bo’yicha 



tizimning xo’jaliklararo qismidagi barcha  rostlanuvchi qurilma  va inshootlarda 

markazlashgan  boshqaruv  nazorat  va  hisobga  olish  masalalari  asosan  joylarda 

doimiy  xizmatchi  xodimlar  ishtirokisiz  amalga  oshirilishi  ko’zda  tutilgan. 

Buning  uchun  suv  ko’tarish  inshootlari  va  uskunalarining  barcha  rostlanuvchi 

qismlari  datchiklar  va  birlamchi  o’lchov  asboblari  bilan  ta’minlanadi  va  ular 

yordamida  olingan  nazorat  qilinuvchi  kattaliklar  dispetcher  punktiga  uzatiladi. 

To’sqichlarni  markazlashgan  ravishda  boshqarish  uchun  ijro  mexanizmlaridan 

foydalaniladi.  Boshqariluvchi  va  nazorat  qilinuvchi  kattaliklar  haqidagi 

axborotni  telemexanik  vositalar  yordamida  qabul  qilish  ko’zda  tutiladi.  Tizim 

tarkibidagi  xizmat  joylaridagi  dispetcher  aloqasi,  ulardagi  uskunalarni 

ta’minlash, avariya holatlarini oldini olish maqsadida ob’yektlarga jo’natiluvchi 

xizmatchi xodimlar umumiy boshqaruv tizimining tarkibiy qismi hisoblanadi. 

Bunday  avtomatlashtirish  sxemasida  dispetcher  operativ  xodim  sifatida 

dispetcher  punkti  orqali  bevosita  barcha  rostlanuvchi  inshootlarni  boshqaradi, 

ko’rsatuvchi  asboblar  yordamida  suv  tarqatish  jarayonini  nazorat  qiladi  va 

boshqaruvni 

yengillashtiruvchi 

turli 


texnik 

vositalardan 

foydalanish 

imkoniyatiga ega bo’ladi (hisoblash texnikasi, komp’yuterlashtirish). 

Ikkinchi  sxema  bo’yicha  barcha  rostlanuvchi  qurilmalar  (suv  tortish,  suv 

tarqatish,  to’suvchi  va  boshqalar)  belgilangan  ish  tartibini  avtomatik  ravishda 

rostlash  maqsadida  avtomatik  rostlagichlar  bilan  ta’minlanadi.  Dispetcher 

punktidan  faqatgina  avtomatik  rostlagichlarning  ish  tartibini  belgilovchi 

signallar  uzatiladi,  bu  holda  dispetcher  qurilmalarni  boshqarish  emas,  ularni 

holatini  nazorat  qilishni  amalga  oshiradi  va  faqat  avariya  holatlaridagina 

operativ  boshqaruvni  bajarishi  mumkin.  Bu  sxema  birinchisiga  qaraganda 

takomillashtirilgan,  boshqaruv  ob’yektini  doimo  nazorat  qilishi  shart  emas. 

Avariya  holatlarida  agar  telemexanika  xonasi  shikastlangan  bo’lsa  ham 

avtomatik  rostlagich  oldindan  belgilangan  ish  tartibini  saqlaydi.  Dispetcher 

bajaruvchi  boshqaruv  funksiyasi  soddalashadi.  Zarur  bo’lgan  holatlardagina  u 

avtomatik  rostlagichlarning  joylashishini o’zgartirishi  mumkin. SHuning uchun 




 

 

masofadan  boshqarishda  mahalliy  avtomatlashtirish  vositalarisiz  faqat 



vaqtinchalik tadbir sifatida juda oddiy boshqaruv tizimlarida qo’llash mumkin. 

1.4. Gidrotexnik inshootlarni  avtomatlashtirish 

Suv  tarqatishni  rostlovchi  gidrotexnik  inshootlar  gidromeliorativ  tizimlari 

kanallarining  ish  rejimlarini,  iste’molchiga  uzatiluvchi  suv  sarfini  rostlashda 

qo’llaniladi.  Suv  olish  inshooti  (yoki  bosh  inshoot)  sug’orish  tarmog’iga  suv 

olishni rostlab turish uchun xizmat qiladi. Suv olish inshooti o’zi oqadigan yoki 

agregatli  va  nasosli  bo’ladi.  Tarmoqdagi  inshootlar  kanallardagi  suv  sarfi  va 

sathini,  hamda  quvurlardagi  bosimni,  murakkab  relef  sharoitida  tarmoqning 

ayrim elementlarini bir-biriga tutashishini, suv chiqarish rejimini rostlash uchun 

xizmat  qiladi.  Tarmoqdagi  to’suvchi  inshootlar  magistral  kanal  bo’limlarida 

kerakli  sathni  ta’minlash  va  pastki  tarmoqlarga  suvni  belgilangan  aniqlikda 

yetkazib  berishni  amalga  oshiradi.  Suvni  bo’lib  beruvchi  inshootlar  ularga 

berilgan suvni belgilangan miqdorda ajratib bir necha kanallarga bo’lib beradi. 

Suvni to’kish inshootlari kanallarda suv ko’paytirish yoki sug’orish tarmog’ini 

to’liq  bo’shatish  uchun  qo’llaniladi.  Tekis  to’siqli  gidrotexnik  inshootlar  uzoq 

vaqtlardan boshlab qo’llab kelingan va ular hozirgi kunda ham keng tarqalgan. 

SHu  bilan  birga  turli  ko’rinishlarga  ega  bo’lgan  zatvorlar  ham  qo’llab 

kelinyapti.  Zatvorlarni  tanlash  asosan  ularning  asosiy  tavsifnomalari  orqali 

amalga  oshiriladi.    Avtomatlashtirilgan  tizimlardagi  zatvorlar  maxsus  rostlash 

xususiyatiga  ega  bo’lishi  va  ekspluatatsiya  sharoitlariga  javob  berishi  kerak. 

Avtomatlashtirilgan  zatvor  eng  avval  yuqori  ishonchlilikka  ega  bo’lishi  kerak. 

SHu  jumladan  ular  masofadan  boshqariluvchi  ko’tarish  mexanizmlari  va 

telemexanik  boshqaruv,  telenazorat,  teleo’lchov  vositalari  bilan  ta’minlashni 

zarur  suvni  hisobga  olish  uchun  datchiklar  va  kontrol  o’lchov  asboblari 

o’rnatilishi  kerak.  Gidromeliorativ  tizimlarida  2  m

3

/s  gacha  ish  unumdorligiga 



ega  bo’lgan  tekis  zatvorlar  keng  tarqalgan.  Lekin  bunday  zatvorlarni 

elektrlashgan  ko’tarma  mexanizmlar  bilan  dispetcher  boshqaruvi  sharoitida 

qo’llash  ularni  yetarli  darajada  ishonchli  emasligini  ko’rsatadi.  Buning  sababi 



 

 

qurilish  va  montaj  ishlarini  olib  borishda  mexanizmlarda  chetga  chiqishlar 



yuzaga keladi. Bundan tashqari gazlarga turli suzuvchi  predmetlar kirib qolishi 

ham ularni to’xtab qolishiga olib kelishi mumkin.  

SHunday  qilib  ish  sharoitiga  ko’ra  sirpanuvchi  zatvorlar  yuqori  ishonchlilikka 

ega amasligi ko’rinadi. Ularning o’rniga gildirakli zatvorlarni qo’llash mumkin, 

lekin bu holda ularning g’ildiraklarini ifloslanishdan himoya qilish zarur, ularni 

tayyorlanishi ham murakkabroq bo’lgani uchun qimmatroq turadi. 




Download 1,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish