Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

 

---

 
103 
     
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
23-chizma. GFR dagi moddiy - texnika  ta’minotining oddiy chizmasi 
            D - hujjatlar, M - materiallar 
 
Zahiralarni saqlash bir qancha miqdorda  harajat hamda ishchi kuchini talab 
qiladi. Quyida harajat guruhlari beriladi. 
1. Omborxonalarning band bo‘lishi; 
          a) bino amortizatsiyasi;  
b) asbob - uskunalar amortizatsiyasi; 
v) remont harajatlari; 
g) isitish vositalariga harajatlar, elektr-energiya va suv vositalari; 
d) ijara  to‘lovi. 
2. Xizmat ko‘rsatuvchi ishchilarga harajatlar: 
a) ombor ishchi - xizmatchilari uchun maosh; 
b) ishchilarning ijtimoiy himoyasi uchun harajatlar; 
3. Transport vositalari uchun harajatlar:  
   a) amortizatsiya; 
b) energiya va yoqilg‘i uchun harajatlar;  
v) joriy ta’mirlar uchun harajatlar; 
g) sug‘urta va transport vositalari uchun soliq. 
4. Materiallarni saqlash natijasida kelgan zararlar:  
      a) ombor qorovullari va materiallarning eskirishi;  
Istе'molchi kompaniya 
 
D
 
МD
 
М
 
D
 
МD 
МD 
M
 
D
 
D
 
D
 
D
 
Buyurtma beruvchi kompaniya 
ombori 
Xaridor 
Yetkazib bеruvchi 
Markaziy qabul qiluvchi 
punkt 
Ta’minlovchi ishlab chiqarish 

---

 
104 
      b) zanglash va boshqalar;  
v) inventarizatsiya natijasidagi yo‘qotishlar; 
g) o‘g‘rilik; 
d) narxlar tushishi natijasidagi yo‘qotishlar; 
e) zahiralarni sug‘urtalash harajatlari. 
Shuning  uchun,  bu  tizim  nisbatan  noqulayroq  bo‘lib,  faoliyatni  doim 
nazorat qilishni hamda uni optimallashtirish yo‘llarini topishini talab qiladi. 
Ishlab  chiqarishni  materiallar  bilan  ta’minlashda  yetkazib beruvchi firmalar 
bilan shartnomalar tuzish tizimi o‘zini oqladi. Bu tizim XX asrning 70 - yillari oxiri 
80  -  yillari  boshida  ishlab  chiqilgan  bo‘lib,  bunda  faoliyat  yuritish  bo‘limlari 
nisbatan  kamroq.  Bu  tizim  iste’molchi  va  yetkazib  beruvchilar  o‘rtasidagi 
munosabatni,  yuqorida  aytib  o‘tilgandan  ham  qisqaroq  yo‘llar  bilan  amalga 
oshiradi.  Yuklar  birdaniga  ishlab  chiqaruvchiga  emas,  balki  birinchi  navbatda 
ulgurji savdo kompaniyasiga kelib tushadi. Bu kompaniya o‘zining bir necha yirik 
omborlariga 
ega 
bo‘lib, 
asosan  xomashyolarni  iste’molchi  -  ishlab 
chiqaruvchilarga tez yetib borishini ta’minlaydi.  
Bu  tizim  oldingisiga  qaraganda  bir  qator  afzalliklarga ega. Birinchi  o‘rinda 
ma’muriy  harajatlarni  kamaytiradi.  Shartnomalar  tizimi  muzlatilgan  kapitalni 
bo‘shatib  yuborishga sharoit yaratadi. Iste’molchiga eng qulay tomoni, u istagan 
paytda  o‘zining  omboridan  voz  kyechishi  mumkin.  Ulgurji  savdo  kompaniyalari 
ham turli xil xizmatlari bilan iste’molchilarni  o‘zlariga jalb qilishlari mumkin. 
Bu tizimning eng qulay tomon tezkor tovarlar yetkazib berishni ham tashkil 
qilish  mumkinligidir.  Katta  assortimentdagi  tovarlarni  saqlovchi  ombor  xo‘jaligi 
24  soatda  iste’molchiga  kerakli  tovarni  yetkazib  berishi  mumkin.  GFR  ning 
tajribasiga  ko‘ra,  xususiy  omborlar  talabning  50  -  60  %ini  qondirishi  mumkin. 
Vositachi  firma  omborlari  esa  talabning  90  %gacha  bo‘lgan  qismini  qondirish 
mumkin. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
D- hujjatlar oqimi,  M- materiallar oqimi.