Mexanizatsiyalash muhandislari instituti buxoro

I-BOB. ASINXRON MOTORLARDA YUZAGA KELADIGAN 

NUQSONLAR TAVSIFI. 

 

1.1.  Asinxron motorda bo‘ladigan shikastlanishlar tasnifi. 

     Elektr  uskunalarni  belgilangan  meyyoriy  ko‘rsatkichlar  doirasida  ishlatish, 

xizmat  ko‘rsatish  sifatini  oshirish,  texnologik  elektr  uskunalarini  optimal  ish 

rejimida  ushlab  turish  va  shunga  o‘xshash  tadbirlar  kiradi.  Ishlab  chiqarishda 

asosiy  ekspluatatsiya  qilinuvchi  elektr  uskunalar  elektr  yuritma  va  yoritish 

uskunalari tashkil qiladi.  

     Korxona elektr energiyasi istemolining asosiy qismi texnologik mashinalarning 

elektr  yuritmalariga  to‘g‘ri  keladi.  Elektr  yuritmalarni  ish  rejimlarini  optimallash 

va  rostlanadigan  elektr  yuritmalardan  foydalanish  katta  iqtisodiy  samaradorlikni 

ta’minlaydi. Elektr yuritmalarni samarasiz ishlashiga turli omillar ta’sir ko‘rsatishi 

mumkin. Elektr motorlarni samarasiz ishlashi sabablari: 

-kam yoki ortiqcha yuklantirilishi; 

-nominal kuchlanishdan past yoki yuqori kuchlanishda ishlashi;  

-sifatsiz elektr energiyasidan ta’minlanishi; 

-sifatsiz ta’mirlash va xizmat ko‘rsatish; 

-istemolchilarni past energetik ko‘rsatkichlarga ega bo‘lishi; 

Elektr yuritmalardagi energiya tejash tadbirlari sifatida quyidagilarni keltirish 

mumkin: 

-motor quvvatini oqilona tanlash; 

-energetik ko‘rsatkichlari yuqori bo‘lgan motorga almashtirish; 

-salt ishlash rejimini cheklash va ish jarayonini intensifikatsiyalash; 

-elektr energiyasi sifati ko‘rsatkichlarini rostlash; 

-optimal ish rejimlarini ushlab turish.  

-yuklamaga bog‘liq ravishda motor ulash sxemasini o‘zgartirish 

-texnologik talab bo‘yicha motor tezligini rostlash 

-yuklamaga muvofiq motor energiya sarfini rostlash 

- reaktiv quvvatni qoplash. 

---

13 

 

      Asinxron  motorlar  asosan  yurgizish,  o‘ta  yuklanish,  reverslash  va  tormozlash 

jarayonida shikastlanadi. SHikastlangan motorlar belgilangan tartibda ta’mirlanadi. 

Hozirgi  kunda,  ishlab  chiqarishda  tamirlangan  asinxron  motorlarning  salmog‘i 

ortib  bormoqda.  Ta’mirlash  texnologiyasiga  to‘la  amal  qilinmaganligi  tufayli 

motor  ish  rejimi  parametrlari  pasport  parametrlariga  muvofiq  kelmaganligini 

kuzatish  mumkin.  Motorning  energetik  ko‘rsatkichlari  pasayib  ketganligi  tufayli 

korxonadagi isroflar miqdoriga sezilarli ta’sir ko‘rsatmoqda.  

    Asinxron motordagi shikastlanishlar turli me’zonlar asosida tasniflanadi. Asosan 

motorlar  mexanik  va  elektr  shikastlanishlarda  uchraydi.  Asinxron  motorni 

mexanikaviy  shikastlanishlariga  rotor  valini  deformatsiyalanishi,  mahkamlangan 

statorni  bo‘shashi,  podshipniklarni  ishdan  chiqishi,  aylanuvchi  qismlarni 

ifloslanishi va shunga o‘xshashalar kiradi.  

   Asinxron  motorni  mexanikaviy  shikastlanishlarini  sabablari  quyidagilar 

bo‘lishi mumkin: 

Motorni titrashiga olib keluvchi fazalarni nosimmetrikligini kelib chiqishi 

Motor valini mexanik yuklama bilan o‘ta yuklanishi tufayli 

Motor butlovchi qismlarini yig‘ishda yo‘l qo‘yilgan xatoliklar tufayli. 

Mexanik  shikastlanishlar  asinxron  motorlarni  umumiy  shikastlanishlarni 

o‘rtacha 10 % tashkil etadi.