Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Kickstarter  va  Seedr  (kraudfunding  bo’yicha  mashxur  kompaniyalar),  Amigo 

(individual zayomlar yetkasizb beruvchi kompaniya) va  Transferwise 

(butun 

jahon  bo’yicha  tejamli  pul  o’tkazmalari  tizimi)  larni  keltirishimiz  mumkin.  Bir-

birlaridan  katta  farq  qilishlariga  qaramay,  banklar  va  fintex  kompaniyalar 

xamkorlik  natijasida  bir-birlarini  boyitishlari  ham  mumkin,  chunki  fintex  va 

banklar  bir  mexanizmning  turli  xil  detallaridir.  Ularning  ba‘zilari  moliyaviy 

uskunalar  ishlab  chiqsalar,  boshqalari  ushbu  moliyaviy  uskunalarni  unikal 

yechimlar  topish  uchun  ishlata  oladilar.  APIlarning  imkoniyatlari  banklarga 

halqaro  darajada  hizmat  ko’rsatish  turlari  va  usullarini  kengaytirishga,  yangi 

modellarni ishlab chiqarish narxini kamaytirishga va investitsiya qilmasdan hamda 

yangi arxitekturani yaratish uchun pul sarflamasdan turib, sof foyda olishga imkon 

beradi.  

 

Fintexning  yaratilishi  moliyaviy  ma’lumotlarga  ochiqlik  hossasini  berish 

inovatsion g’oyasini amalga oshirishga imkon berdi. Britaniy hukumati huddi shu 

g’oyani  tadbiq  qilgan  holda  mamlakatni  jahon  moliyaviy  texnologiyalari 

markaziga  aylantirmoqchi.  Shuning  uchun  ham  ular  bank  tashkilotlari  uchun 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

yagona va ochiq API-standartni ishlab chiqish rejasini tuzganlar va hozirgi davrda 

bunday standart vositasidagi ochiq bankingning foydalanuvchilar uchun foydalilik 

darajasini aniqlashga hamda uni optimallashtirishga harakat qilmoqdalar. Britaniya 

davlati  bank  va  to’lov  tizimlari  sohasidagi  yangi  startaplarning  kuch-g’ayrati  XI 

asrda moliyaviy tarmoqning rivojlanishiga katta hissa qo’shishiga ishonadi.  

 

Har  qanday  fintex  kompaniya  tashkil  qilayotganda  o’sha  joydagi  qonunlar 

bilan  yaxshi  tanishib  chiqish  talab  qilinadi,  chunki  tarmoq  bo’yicha  mavjud 

normativ-huquqiy bazani bilmasdan turib, biror bir ishga qo’l urish juda havflidir. 

Masalan,  agar  misol  sifatida  AQSH  ning  Kaliforniya  shtatining  San-Frantsisko 

shaxrida  joylashgan  LendingClub  kompaniyasini  olsak,  uning  faoliyatini 

boshqarish piramidani eslatadi: uning eng pastida investorlar va kreditorlar bozori 

turadi,  undan  yuqorida  bir  qancha  nazorat  qiluvchi  organlar  uning  faoliyatini  

tekshirib  turadilar  (mahalliy  boshqaruv  organlar,  federal  boshqaruv  organlari,