Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

FOREKS tizimida ishlashdagi firibgarliklar 

Valyuta  almashtirish  bo’yicha  turli  xildagi  ishlarni  amalga  oshiruvchi 

FOREKS  tizimida  ishlashni  boshlaganlar  uchun  bu  ish  avvalida  ancha  murakkab 

bo’lgani uchun ular ishonch bo’yicha boshqaruvchilarni (trast management) qidira 

boshlaydilar. Ya’ni ular tajribali treyderlarni topib, valyuta korzinasi kapitallarini 

boshqarishni  va  bu  orqali  yaxshigina  pul  ishlab  olishni  nazarda  tutib,  ularga 

shartnoma  asosida  qandaydir  vazifalar  topshirishga  urinadilar.  Ammo  bu  yerda 

xam  barcha  soxalarda  bo’lgani  singari,  aldov  va  firibgarlik  elementlari  mavjud. 

Ushbu tizimda ishonchli va tajribali treyderlardan tashqari, investorlarni aldab, pul 

topishga urinadiganlar yetarlicha miqdorda topiladi. Bu tizimda ishlashda investor 

bilan  treydur  orasidagi  shartnoma  olingan  foydani  qandaydir  nisbatda  yoki  teng 

ikkiga  bo’lish  shartlari  orqali  amalga  oshiriladi.  Agarda  zarar  ko’rilsa,  u  xolda 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

zararning  maksimal  miqdori  foizi  xam  shartnomada  ko’rsatilib  o’tiladi.  Zarar 

miqdori shundan oshib ketsa, treyder o’z faoliyatini to’xtatadi. Shunday qilib, eng 

boshdanoq treyder biroz noqulay xolatga tushib qoladi. Chunki agar foyda olinsa, u 

foydani  treyder  bilan  birgalikda  bo’lishadi,  ammo  agarda  zararga  duch  kelinsa, 

treyder  buning  uchun  javobgar  bo’lmaydi.  Shuning  uchun  ishonch  vositasida 

boshqaruvchda investor uchun eng yomon xolat – o’z pulining ma’lum bir qismini 

yo’qotish, treyder uchun eng yomon xolat esa – o’z ishi uchun pul ola-olmaslikdir. 

FOREKS  da  ishlashda  firibgarlik  sxemasi  quyidagicha  bo’lishi  mumkin:  Firibgar 

bir qancha investorlarni topadi va ularning pullarini boshqarish uchun qabul qiladi. 

U biror bir investorning hisobraqamida boshqalar uchun savdo olib boradi va ular 

bilan  ishlangan  pulni  bo’lishadi.  Qolgan  investorlar  esa  bunday  qilinayotganini 

bilmaydilar  xam.  Zarar  miqdori  shartnomada  kelishilgan  kattalikka  yetganida 

ushbu hisobraqami bilan ish tugatiladi. Foyda olingan hisobraqamidagi mablag’dan 

esa treyder o’ziga tegishli foyda bo’lagini bemalol olaveradi.