Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari



Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/529
Sana26.09.2021
Hajmi5,65 Mb.
#185777
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   529
Bog'liq
Raqamli iqtisodiyot-Darslik-18.02.2020

Ethereum  deb  nom  berilgan.Kriptovalyuta  texnologiyalari  kelajagiga  optimistik 

qarashlar  ko‘plab  to‘siqlarga  duch  keladi.  Kriptovalyutalar  haqidahatto  bir 

daqiqaga  esdan  chiqaradigan  bo‘lsak,  normarkazlashuv  trendi  haqiqatda  katta 

salohiyatga  ega  ekanligini  tan  olmaslik  juda  qiyin.  Agar  uni  inqirozdan  keyingi 

davrda  Uoll-Strit  va  Vashington  doirasida  tobora  ko‘proq  kuch-qudrat 

markazlashuv  trendi  bilan  taqqoslaydigan  bo‘lsak,  bu  ikki  egizak  yonma-yon 

ketayotgan  emas,  balki  bir-birining  qarshisidan  kelayotgan  poezdlarni  eslatib 

yuboradi.  Ehtimol,  biz  global  ijtimoiy  o‘zgarishlar  –  uyg‘onish  davrida  bank  ishi 




Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

va milliy davlatlar keyinchalik ularning atrofida jamiyatning pul va iqtisodiy tizimi 



vujudga kelishi lozim bo‘lgan ikkita asosiy hukumat markazi sifatida shakllangan 

XVI  asrdan  keyingi  tarix  davomida  eng  kuchli  o‘zgarishlar  bo‘sag‘asida 

turgandirmiz.Darhaqiqat,  buyumlar  interneti  asridaan’anaviy  pul  tizimiga 

asoslangan texnologiyalarfoydalanuvchilarni to‘lov  tizimlaridagi takomillashtirish 

bilan  hayron  qoldirishning  har  xil  usullarini  izlaydilar.  Mobil  bitkoin  hisob-

kitoblarining  ustuvor  vositasiga  aylangan  smartfon,  shu  bilan  bir  vaqtda,hisob-

kitoblarni amalga oshirish usullarida inqilob qilishga intilayotgan moliyaviy-texnik 

kompaniyalarining  diqqat-e’tibori  markaziy  o‘rin  olmoqda.Kredit  kartalari  bilan 

hisob-kitob  qilish  an’anaviy  texnologiyalrida  ham  global  o‘zgarishlar  ro‘y 

bermoqda. Squarekompaniyasidan kontakt kartalari o‘qish uchun portativ qurilma 

millionlab kichik biznes vakillari – masalan, taksichilar yoki xot-dog sotuvchilarga 

o‘z smartfon va planshetlarini mobil protsessing qurilmalariga aylantirish imkonini 

berdi.  Bitkoynchilar  odatda  kredit  va  debet  kartalar  havfsizlik  darajasi  yetarli 

emasligidan asosli ravishda shikoyat qiladilar, chunki ularning tizimifoydalanuvchi 

shaxsi  haqida  axborot  uzatishga  bog‘liq  bo‘ladi,  biroq  ta’kidlash  joizki,  hozirgi 

paytda tarmoqda bunday ma’lumotlar havfsizligi sezilarli darajada o‘sgan.Biroq bu 

yerda yana bir muammo mavjud: yangi texnologiyalar huquqiy tizimga kiritilgani 

sababli, ular uning ichidagi barcha pul tranzaksiyalari  harajatlarini o‘z zimmasiga 

oladi.  Yangi  texnologiyalar  provayderlarikredit  riskini  o‘z  zimmasiga  olish  va 

to‘lovlarni  qayta  ishlash  uchun  banklar  va  an’anaviy  tizimning  boshqa 

o‘yinchilariga  komission  to‘lovlar  to‘lashdan  bo‘yin  tovlash  uchun  ozgina  ham 

imkoniyatga ega emas.Yangi hisob-kitob shakllari, texnik jihatdan ilg‘or bo‘lsada, 

avvalgidek  500  yillik  tarixga  ega  bo‘lgan  markazlashgan  moliyaviy  menejment 

modeli  doirasida  qolavermoqda.  Oddiy  mijoz  uchun  bu  ikkiyoqlamalik  hech 

qanday  ahamiyatga  ega  emas,  bu  hattoki  kelajakdagi  hamkorlik  iqtisodiyoti, 

qolgan  barcha  sohalarda  insonlarning  individual  imkoniyatlarini  takomillashtirish 

yo‘nalishida rivojlanishda davom etadigan bo‘lsada, an’anaviy pullarga uzoq umr 

va’da  qiladi.  Biroq  bujon  saqlash  normarkazlashuv  yo‘nalishidagi  boshqa 

o‘zgarishlar  bilan  bog‘liq  emas.  Bu  trendlarning  barchasi  bugun  bo‘lmasa  ham, 



Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

taxminan  10  yildan  keyin    kriptovalyutalar  asri  kirib  kelishi  muqarrar  ekanligini 



ko‘rsatadi degan fikrdan uzoqlashish qiyin.Bu asr kelgach, kredit manbasi sifatida 

banklarning  ahvoli  nima  kechadi deb  o‘ylashga  majbur  qiladi. Ularning bu  roliga 

har  qanday  tahdid  innovatsion  texnologiyalar  vakillari  bilan  bozor  ulushi  uchun 

kurashda muzokaralar predmetiga aylanadi. Ularning ma’lum qilishicha, an’anaviy 

qog‘oz shaklidagi pullar o‘rniga keladigan kriptovalyuta tizimi banklarning kredit 

berish  qobiliyatiga  putur  yetkazishi  va  shu  tariqaxususiy  pullar  emitentlari 

funksiyasini bajarishi mumkin bo‘ladi. Agar bunday havf yuzaga keladigan bo‘lsa, 

hammamiz  kabi  jon  saqlashdan  manfaatdor  bo‘lgan  milliy  davlat  qanday  javob 

qaytarish kerakligini hal qilishi lozim. So‘nggi 500 yil ichida milliy davlat o‘zining 

moslashuvchanlik qobiliyatini  isbotlab  berdi, shu sababli,  biz  bu  safar ham  omon  

qolish va moslashish imkoniyatiga shubha bildirmaymiz.  Hulosa tariqasida davlat 

kriptovalyutasi  chiqarish  moslashuv  strategiyalaridan  biriga  aylanishi  mumkin 

ekanligi  haqida  gaplashamiz. Milliy  davlatlarning  yana  bir  shunday  strategiyasi  – 

birlashish va pul muomalasi sohasida hamkorlikni mustahkamlashdir. Biz bu nima 

bilan  yakun  topshi  haqida  tasavvurga  ham  ega  emasmiz.  Hech  nima  bilan 

tugamagasligi  ehtimoli  ham  bor.  Lekin  bunday  savollar  yuz  yilliklar  davomida 

birinchi  marta  qo‘yilmoqda.AndressenHorowitzinvestitsiya  fondining  venchurli 

tadbirkori  Kris Dikson quyidagilarni ta’kidlaydi: «Bir tomondan, sizda ish joyini 



yo‘qotgan  bank  xodimi  bor  va  siz  uning  oldida  o‘ng‘aysizlik  his  qilasiz,  boshqa 

tomonidan esa, qolgan hamma  bank tizimidan foydalanish tufayli  3%dan to‘lashi 

kerak  bo‘lmaydi  va  bu  ulkan  iqtisodiy  ahamiyatga  ega,  chunki  bu  kichik  biznes 

rentabelligining o‘sishini jiddiy ravishda rag‘batlantiradi. Biroqjamiyatda yuzaga 

kelgan  muammolga  qarashlar  nuqtai-nazaridan  bu  holat  salbiy  qabul  qilinadi. 

Ammo  muayyan  odamlar  nimanidir  yo‘qotadi  va  butun  jamiyat  esa  uni  qabul 

qiladi».Bunday    muammolar  kriptovalyutalar  asrida  o‘ziga  xos  dolzarblikka  ega 

bo‘ladi  – har xolda, bu holat blokcheyn avtomatlashtirish jarayoniga duch kelgan 

va  uni  ishonch  asosida  ishlatganlar  band  bo‘lgan  tarmoqlarda  ro’y  beradi.  Ular 

moliyaviy hizmatlarni rivojlantirishning ushbu yangi yo‘li raqamli videokameralar 

istiqbollarini yaxshi tushuna olmagan EastmanKodaktushib qolgan vaziyatga olib 



Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

kelmasligiga umid qilish imkonini beradi. Biroq, hozirgi paytda bir qanchayetakchi 



tadqiqotchilar  bitkoinni  o‘tib  ketadigan  bir  qiziqish  deb  hisoblaydilar.  AQSHda 

kriptovalyutalarning asosiy aylanmasi risk yuqori bo‘lgan pul siyosati sharoiltarida 

ro‘y beradi. Bu maydonga kriptovalyuta va u bilan bog‘liq biznes «lobbisi» sifatida 

endi  kirib  kelmoqda.  Bitkoin  biznesiadolatli  o‘yin  qoidalari  belgilash  zaruratini 

tushunib  yetadigan  hukumatning  qo‘llab-quvvatlashi  tufayli  yutuqqa  erishishi 

mumkin. Kriptovalyutalar asridamonopoliyaga qarshi qonunchilikka rioya qilishni, 

biznes  yuritish  qoidalarining  shaffof  bo‘lishini  va  iste’molchilar  huquqlarining 

himoya qilinishini qattiq turib talab qilish kerak. Monopoliyalar va trastlarni tiyib 

turish  hamda  raqobatni  qo‘llab-quvvatlashga  yo‘naltirilgan  hozirgi  davlat  modeli 

bu  masalalarda  ilgari  hech  qanday  qoidabuzarliklarga  duch  kelmagan  deb 

bo‘lmaydi.  Kriptovalyuta  tashabbuskorlariGoogle,  Facebook,  Twitter,  Apple, 


Download 5,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   529




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish