Mashinasozlik

Atmosferani  tozalash  masalalari.  Uzoq  vaqtgacha  havoni  iflosliklardan 

tozalashning  yagona  yo’li  atmosferaning  o’zi  hisoblangan.  Keyinchalik  havo 

ifloslanishining oldini olish masalalari kiradi. Ulardan eng soddalari zavodlarning 

---

18 

 

tuynuklarini  baland  qilib  o’rnatish.  Hozir  esa  maxsus  tutun  ushlagich  apparatlar 

o’rnatilgan, ular yaxshi natija bermoqda. Butun dunyoda transportdan chiqayotgan 

gaz masalasi muammo bo’lib qolmoqda. 

Umuman,  yer  yuzida  atmosferani  muhofaza  qilish  keskin  tus  olmoqda. 

Atmosfera  havosining  tozalash  choralaridan  chang,  gaz  ushlaydigan  inshootlarni 

qurish, chiqindisiz texnalogiyani qo’llash, temir yo’l transportini elektrga o’tqazish 

yaxshi samara berayotir. Davlatimiz har yili atmosferani himoya qilish uchun katta 

miqdorda mablag’ ajratmoqda. Kerakli joylarda o’rnatilgan tozalagichlar havoning 

tarkibidagi  turli  aralashmalarni  ushlab  qoladi.  Hozir  havodagi  changlarni  elektr 

mexanik ultratovush yordamida ushlab qolinadi. Gazlarning zaharli xususiyatlarini 

kamaytiradigan  kimyoviy  asboblar  qo’llangan  va  elak  tutqichlar  (filtirlar)  hamda 

boshqalar qo’llanilyapti. 

Ayrim  sanoat  tarmoqlarida  tozalagich  inshootlar  yaxshi  ishlamoqda. 

Masalan, Vaxsh azot to’la ajratilib olinyapti. Chiqindisiz texnologiyani joriy qilish 

asosiy  mahsulot  ishlab  chiqarilayotganda  havoga  ajralib  ketadigan  zararli 

aralashmalarni  ushlab  qolayapti.  Olimlar  avtomobil  transporti  ajratadigan  zaharli 

gazlarni zararsizlantirish ustida ish olib borishmoqda.  

Hozirgi vaqtda 114 xil kimyoviy moddalar va 25 xil atmosferani ifloslovchi 

birikmalar  ustidan  davlat  nazorati  o’rnatilgan.  Ular  ustidan  nazorat  maxsus 

tashkilotlar  tomonidan  zavod,  fabrikalarda  o’tkazilmoqda.  EMK  boshqa 

davlatlarda ham o’rnatilgan. Lekin yomon tomoni shundaki, ular har xil.  

O’zbekistonda  “Atmosferani  himoya  qilsih  to’g’risida”  gi  Qonun  qabul 

qilingan,  uning  vazifasi  havoni  ifloslanishdan  himoya  qilish,  zararli  kimyoviy, 

fizikaviy,  biologik  hamda  boshqa  moddalarning  aholiga,  o’simliklar  va 

hayvonlarga bo’lgan zararini kamaytirishdan iborat. 

Avtomobil  va  traktor  dvigatellari  tuzilishini  takomillashtirish,  gaz  bilan 

ishlaydigan avtomobillarni ko`paytirish bugungi kunda juda dolzarbir.