лар, мураккаб вариантларини бажариш усулларига фаол кири-
шадилар, мустакил бажарадилар.
Урта даражадаги ахли заиф болалар учун огзаки курсатма-
ни тушунмаслик хосдир. У ларга курсатиш зарур. Ш унинг учун
текширувчи боланинг куз унгида тахтачани тула ёки хисман
тулдиради, сунгра уларни яна тукиб, боладан шаклларни чухур-
чаларга мослаб жойлаштириб беришни сурайди.
Урта даража
даги ахли заиф болалар биринчи тахтача билан ишлашдаёх хий-
инчиликларга учрайдилар: фигураларни чухурчаларга уларнинг
ш аклига
эътибор бермасдан соладилар, синаш ва хато усули
билан ^аракат холадилар. Болалар купинча 2-3 марта курсатил
гандан сунг )^ам топширихни баж ара олмайдилар. Иккинчи ва
учинчи тахтачадаги топш ирихларни курсатилгандан сунг ^ам
бажара олмайдилар. Ш аклларни
хулларни билан яхши ушлай
олмайдилар. У ларнинг ^аракатлари хаотик тарзда булади.
Ахли заифликнинг
енгил даражасидаги болалар одатда огза
ки курсатмани тушунадилар ва биринчи тахтачани шакллар би
лан тулдириш топширигини бажара оладилар. Улар чухурча би
лан шаклни куриб туриб солиштира оладилар. Аммо баъзи бола
ларга топш ирихни бажариш ни курсатиш (намойиши этиш) ва
рагбатлантириш зарур, шундан сунг улар топширикни мустахил
баж арадилар. Ахли заифликнинг енгил даражасидаги болалар
иккинчи ва учинчи тахтачадаги топширихни бажаришга хийна-
ладилар. У ларнинг фаолияти характери тез узгаради: синаш ва
хатолар билан бажариладиган ^аракатлар купаяди, ташкил этув-
чи ва ургатувчи ёрдами керак булади.
Сеген тахтасини тулдиришда деменцияси мавжуд болалар ^ам
Хийинчиликларга учрайдилар. Ищцаги хийинчиликларга булган
муносабат турли характерга эга булиб, у боланинг касаллигига
богпих булади. М асалан, эпилептик деменцияли болалар учун
купинча маъносиз, аммо
жуда хатъий, буш чухурчага мос кел-
майдиган шаклни жойлаш тирига уриниш лар хос булади. Бун
дай бола купинча текш ирувчинингёрдамини хабул килишни ис-
тамайди, уни бошха топширихни бажариш га ундаш хийин. Ш и
зофреник деменцияли болаларнинг бу топширихдаги хийинчи-
ликлари купинча уларнинг умумий мотор бесунахайликлари, аних
фаолиятни баж ариш га булган муносабатларидаги негативизм,
психик фаолликнинг пастлиги билан бовдихаир. Бундай болалар
ш аклларни сустлик билан олиб курадилар, уларни тахта устига
www.ziyouz.com kutubxonasi
Хуядилар (чухурчаларга солмайдилар) ва топширих бажарилди
деб ^исоблайдилар; баъзан улар топширихни бажариш дан бош
тортадилар. Ш у билан бир ва^тда улар тусатдан топширихнинг
анча мураккаб вариантининг хисмини бажариш лари мумкин.
Ру^ий ривожланиш и сустлашган
болалар сеген тахтасини
тулдириш топширигани бажарадилар. Иккинчи, учинчи тахтани
тулдиришдаги баъзи болаларга зарур буладиган ёрдам фахатги
на ташкил этувчи ва рагбатлантирувчи характерга эга булади.
Эшитиши пасайган ва нутхи ривожланмаган болалар топши
рихни агарда у нутхсиз шаклда берилса, яъни болага шакллар
жойлаш тирилган тахтани курсатиб, сунгра уларни тукиб, имо-
ишора билан яна хайта жойлаштириш таклиф этилса, бажаради
лар.
Заиф эшитувчи ва нутхи ривож ланмаган болаларда интел
лект сахланган холларда топширих махсади уларга тушунарли
булиб улар хийинчиликсиз топширихни бажарадилар.
Агарда
эшитишнинг пасайиши ва нутхнинг ривож ланмаганлиги ахли
заифлик билан биргаликда келса, болалар топширихни муста-
Хил равишда мутлахо бажара олмайдилар. Уларга топширихни
бажариш нинг кургазмали усули куп марта курсатилиши лозим.
Церебрал фалажланган болаларнинг ахлий имкониятларини
анихлашда сеген тахтаси методикасидан фойдаланилмайди, чун
ки бундай болалар курув-фазовий идрокининг бузилишлари на
тижасида топширихни бажаришда хийналадилар. Бундан ташх-
ари, шаклларни мос чухурчаларга
солиш болалардаги куп ги-
перкинезлар туфайли хийинчилик тугдиради.
Вохеабанд расмлар
Вохеабанд расмларни курсатиш орхали болада вазифанинг
маъносини тушуниш, фазовий-вахт ва сабаб-охибат муносабат-
ларини урнатиш, шунингдек, ^азил-мутойибани тушунишлари-
ни анихлаш га йуналтирилади. Топширихни бажариш жараёни
тахлил килинади, яъни раем буйича берилган саволларга жавоб,
Хикоя тузиш, раемга нисбатан хиссий муносабат ва х.к.лар. Бо
лага курсатилган ёрдам характери эътиборга олинади.
Топширихнини 6 (олти) варианта таклиф этилади
Do'stlaringiz bilan baham: