Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi

 

1.2. Moliyaviy lizingni tashkil etishning huquqiy asoslari 

 

Mamlakatimizda  lizing  munosabatlarining  xuquqiy  asosi  yaratilgan. 

Jumladan: 

1. O’zbekiston Respublikasining “Lizing to’g’risida”gi Qonuni, 1999 yil 14 

aprel;

 

2. O’zbekiston  Respublikasining  “Ijara  to’g’risida”gi  Qonuni,  T.: 

“O’zbekiston”, 1991 yil 19 noyabr;

 

                                                 

11

 Ўзбекистон Республикасининг  “Лизинг тўғрисида”ги қонуни 14 апрель 1999 й. 

---

21 

3. O’zbekiston 

Respublikasi 

Prezidentining 

“Lizing 

faoliyatini 

rivojlantirishni rag’batlantirish chora-tadbirlari to’g’risida” Farmoni, 2002 yil, 

 

4. O’zbekiston  Respublikasi  Markaziy  bankining  2006  yil  21  oktyabrdagi 

“Tijorat  banklarida  lizing  operatsiyalarini  amalga  oshirish  va  ularning 

buxgalteriya  hisobini  yuritish  tartibi  to’g’risida”gi  Nizom  va  boshqalar 

mamlakatimizda  lizing  munosabatlarini  amalga  oshirish  tartiblarini  belgilab 

beradi.

 

 O’zbekiston  Respublikasi  Markaziy  bankining  2006  yil  21  oktyabrdagi 

“Tijorat  banklarida  lizing  operatsiyalarini  amalga  oshirish  va  ularning 

buxgalteriya hisobini yuritish tartibi to’g’risida”gi Nizomga asosan:  

Lizing  (moliyaviy  ijara)  —  bir  taraf  (lizing  beruvchi)  ikkinchi  tarafning 

(lizing oluvchining) topshirig’iga binoan uchinchi tarafdan (sotuvchidan) lizing 

shartnomasida  shartlashilgan  mol-mulkni  (lizing  ob’ektini)  mulk  qilib  sotib 

olishni va uni shu shartnomada belgilangan shartlarda haq evaziga egalik qilish 

va  foydalanish  uchun  lizing  oluvchiga  o’n  ikki  oydan  ortiq  muddatga  berishni 

nazarda tutadigan ijara munosabatlarining alohida turi. Bunda lizing shartnomasi 

quyidagi shartlardan biriga muvofiq bo’lishi kerak: 

  lizing  shartnomasining  muddati  tugagach,  lizing  ob’ekti  lizing 

oluvchining mulki bo’lib o’tsa; 

  lizing  shartnomasining  muddati  lizing  ob’ekti  xizmat  muddatining  80 

foizidan  ortiq  bo’lsa  yoki  lizing  ob’ektining  lizing  shartnomasi  tugaganidan 

keyingi qoldiq qiymati uning boshlang’ich qiymatining 20 foizidan kam bo’lsa; 

  lizing shartnomasining muddati tugagach, lizing oluvchi lizing ob’ektini 

uning bozor qiymatidan past narxda sotib olish huquqiga ega bo’lsa, bunda ana 

shu huquqni amalga oshirish kunidagi lizing ob’ekti qiymati asos bo’ladi; 

  lizing  shartnomasi  amal  qiladigan  davr  uchun  lizing  to’lovlarining 

umumiy summasi lizing ob’ekti qiymatining 90 foizidan ortiq bo’lsa. 

Mikrolizing  -  tadbirkorlik  faoliyatini  amalga  oshirish  uchun  qonun 

hujjatlariga  muvofiq  eng  kam  ish  haqining  ikki  ming  baravari  miqdoridan 

oshmaydigan summada beriladigan lizing, 

---

22 

Lizing 

shartnomasi 

- 

lizing 

amaliyotida 

tomonlarning 

o’zaro 

munosabatlarini  belgilab  beradigan,  qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda 

yozma shaklda tuziladigan hujjat. 

Lizing  ob’ektlari  -  tadbirkorlik  faoliyati  uchun  foydalaniladigan  iste’mol 

qilinmaydigan  har  qanday  ashyolar,  shu  jumladan  korxonalar,  mulkiy 

komplekslar,  binolar,  inshootlar,  uskunalar,  transport  vositalari  hamda  boshqa 

ko’char  va  ko’chmas  mulk  (er  uchastkalari  va  boshqa  tabiiy  ob’ektlar, 

shuningdek  muomaladan  chiqarilgan  yoki  muomalada  bo’lishi  cheklangan 

boshqa mol-mulklar lizing ob’ekti bo’lishi mumkin emas); 

Lizing sub’ektlari - lizing beruvchi, lizing oluvchi hamda sotuvchi; 

Lizing  beruvchi  -  lizing  shartnomasi  bo’yicha  lizing  oluvchiga  kelgusida 

topshirish maqsadida lizing ob’ektini mulk qilib oluvchi bank; 

Lizing  oluvchi  -  lizing  shartnomasi  bo’yicha  lizing  ob’ektini  egalik  qilish 

va foydalanish uchun olayotgan yuridik shaxs; 

Sotuvchi - lizing ob’ektini lizing beruvchiga sotadigan shaxs; 

Lizing  shartnomasi  muddati  -  lizing  shartnomasi  bo’yicha  tomonlar 

majburiyatlarining to’la bajarilgungacha bo’lgan davr; 

Avans  to’lov  –  lizing  oluvchi  tomonidan  lizing  shartnomasida  nazarda 

tutilgan hamda lizing to’lovlarini qaytarish jadvalida ko’rsatib o’tilgan dastlabki 

to’lov summasi; 

Lizing  bo’yicha  foizlar  –  lizing  beruvchi  tomonidan  lizing  operatsiyasini 

amalga oshirish natijasida lizing oluvchidan oladigan foiz daromadi. Ushbu foiz 

daromadi lizing ob’ekti dastlabki tan olingandan boshlab bank balansining foizli 

daromad hisobraqamlarida hisoblab boriladi.