Termodinamika va statistik fizika

3.12.  Q a y tu v ch i  va  qaytm as  jarayon lar  u ch u n  
term o d in a m ik a n in g   aso siy   ten g la m a si
Biz olgan entropiyaning o'sish  qonunini berk bo im ag an  siste- 
m alar  uchun  um um lashtiraylik.  U m um lashtirishni  issiqlikdan 
izolyatsiyalangan  berk  bo'lm agan  sistem alarda  ko'raylik.  Issiq­
likdan  izolatsiyalangan  sistema  deb,  tashqi  param etrlari  o'zga- 
radigan  sistem ani  tushunam iz.  Tashqi  param etrlarning  o'zga­
rishi,  sistem a  energetik  sathlarining  o'zgarishiga  olib  keladi, 
ammo  ehtim olliklar  taqsim otining  o'zgarishiga  olib  kelmaydi. 
Shuning uchun, issiqlikdan izolatsiyalangan sistem ada kam  ehti- 
molli  holatdan  k a tta   ehtimolli  holatga  o'tish,  xuddi  berk  siste­
m ada  o'tish  kabi  bo'ladi.  Demak,  bunday  sistem alarda  en tro ­
piya  o'zgarishi  dS   > 
0
  tengsizlik  bilan  aniqlanadi.
O'zini  o'rab  olgan  jism lar  bilan  ixtiyoriy  ravishda  energiya 
almashinuvchi  berk  bo'lm agan  sistem alar  uchun  um um iy holda 
quyidagi  tengsizlikni  yozish  mumkin:
Bu  ten g sizlik n i  hiso b g a  olsak,  q a y tu v c h i  va  q a y tm a s 
jarayonlar  uchun  termodinamikaning  asosiy  tengsizligi  quyidagi 
ko'rinishni  oladi:
(3.71)
(3.72)

---