Termodinamika va statistik fizika

A,
 
(3.120)
( ^  = 0  yoki 
d S   =
 ^  
(3.121)
j  T  
T
tatb iq   qilinadi.
Tanlangan  qaytuvchi  siklni  faraziy  kichik  bo'laklarga  bo'la- 
miz.  B unda  aksariyat  hollarda  h a r  b ir  bo'lakka  K arno  siklini 
mos keltirish mumkin. Kichik K arno sikllari u chun (3.121) o'rinli 
bo'ladi,  dem ak,  to'liq  sikl  uchun  h am   (3.121)  o'rinli  bo'ladi.  Bu 
yo'l  sistem aning  xususiyatlarini  ochishi  m um kin.  Shunday  qilib 
sikl  uch u n   (3.120)  yordam ida  m aksim al  ishni  topish  va  (3.121) 
ifodaiarga  kiruvchi  zaruriy  kattaliklarni  hisoblash  im koniyatini 
-beradi.  Bu  ifodalar  yordam ida  siklning  h am m a  elem en tlari 
uchun  izlanayotgan  nom a’lum   qonuniyatlarni  ochish  m um kin 
bo'ladi.
Sikllar  m etodi  ustida  ko'p  to'xtalm aym iz,  faq at  shuni  t a ’kid- 
laymizki,  uning  yordam ida  elektr  yurituvchi kuchni,  sirt  taran g - 
lik  koeffitsiyentining  va  to'yingan  bug'  bosimining  va  h. k. lar- 
ning  tem p eratu rag a  bog'liqligini  aniqlash  mum kin.
T erm o din am ik   po ten siallar  m etodi  to 'g 'risid a   b atafsilro q  
to'xtalam iz.  Bu  m etod  Gibbs  tom onidan  ishlab  chiqilgan  bo'lib, 
te rm o d in a m ik a n in g   asosiy  te n g la m a si  (3.87)ga  asoslanadi. 
T e rm o d in a m ik   p o te n sia lla r  m e to d in in g   m azm u n i  s h u n d a n  
iboratki,  (3.87)  tenglam a  h a r  xil  sharoitlarda  sistem a  holatini 
x ara k terlo v ch i  yangi  fu n k siy alarn i  k iritish   im konini  beradi. 
Sistem a  holati  o'zgarganda  bu  funksiyalarning  o'zgarishi  to'liq 
differensialni  beradi.  Bu  funksiyalar  yordam ida  fizikaviy  hodi- 
salarni  tahlil  qilishda  zaru r  bo'lgan  term ik,  kalorik  va  boshqa 
tipdagi  tenglam alarni  tuzish  mumkin.
95

---

Biz  eng  avval  oddiy  sistem ani  olib  qaraylik.  (3.87) da  /.  =  p 
va  A.  =  V  desak,  u  holda