ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

Маъмурий жавобгарлик. Ўзбекистон Республикасининг қонунларига биноан маъмурий ножўя хатти-
ҳаракат (ҳуқуқбузарлик) учун нафақат фуқаролар, балки мансабдор шахслар (давлат хизматчилари) ҳам 
жавобгарликка тортилади.
Давлат хизматчилари маъмурий жавобгарлигининг ҳуқуқий асоси – Ўзбекистон Республикаси 
қонунчилиги билан ўрнатилган умумий мажбурий қоидаларни бузиш, яъни маъмурий ҳуқуқбузарликни 
содир этиш ҳисобланади. Жумладан Ўзбекистон Республикасининг 1994 йил 22 сентябрдаги қонуни 
билан тасдиқланган Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 10-моддасига биноан маъмурий 
ҳуқуқбузарликка тортиш назарда тутилган шахсга, фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларига, 
мулкчиликка, давлат ва жамоат тартибига, тиббий муҳитга тажовуз қилувчи ғайриҳуқуқий, айбли (қасддан ёки 
эҳтиётсизлик орқасида) содир этилган ҳаракат ёки ҳаракатсизлик тушунилади. Башарти бу ҳуқуқбузарлик 
ўз хусусиятига кўра жиноий жавобгарликка тортиш сабаб бўлмаган тақдирда амалга оширилади.
u
хизматчи томонидан содир этилган интизом бузилишининг оғирлиги;
u
хизматчи томонидан интизомни бузиш содир этилган ҳолатдаги айбдорлик даражаси;
u
давлат хизматчисининг ўз вазифаларини бажаришдаги аввалги натижалари;
u
хизматчининг олдинги иши ва хулқ-атвори.
Ўтказилган хизмат текшируви натижаларига асосан раҳбар айбдор бўлган давлат хизматчисига 
нисбатан интизомий жазо белгилайди. Бунда раҳбар қуйидагиларни инобатга олиши лозим:

---

84
Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 15-моддасига биноан мулк шаклидан қатъи назар 
корхона, муассаса, ташкилотда муайян мансабни эгаллаб турган шахс, башарти унга раҳбарлик, ташкилий, 
фармойиш бериш, текширув-назорат вазифалари ёки моддий бойликлар ҳаракати билан боғлиқ бўлган 
вазифалар юклатилган бўлса, мансабдор шахс деб ҳисобланади.
Мансабдор шахсларнинг ҳаммаси ҳам давлат хизматчиси ҳисобланмайди. Давлат хизматчиси – 
маъмурий жавобгарликнинг субъекти бўлиши учун, албатта, давлат ташкилотида давлатнинг маълум бир 
лавозим (мансаб)ни эгаллаган бўлиши, давлатнинг вазифа ва функцияларини амалга ошириши ҳамда 
давлат хизмат фаолияти билан боғлиқ равишда маъмурий ҳуқуқбузарликни содир этган бўлиши керак
1
.
Қоида тариқасида, давлат хизматчилари (мансабдор шахслар) маъмурий жавобгарликнинг махсус 
субъекти ҳисобланади. 
Мансабдор шахслар бошқарув тартибини, давлат ва жамоат тартибини сақлаш, табиий муҳитни, аҳоли 
соғлиғини муҳофаза қилиш соҳасида белгиланган қоидаларга ва бажарилишини таъминлаш ўз хизмат 
вазифаларига кирадиган бошқа қоидаларга риоя этмаганлик билан боғлиқ маъмурий ҳуқуқбузарлик содир 
этганликлари учун маъмурий жавобгарликка тортилишлари лозим.
Ҳарбий хизматчилар ва йиғинга чақирилган ҳарбий хизматга мажбурлар, шунингдек ички ишлар 
органларининг оддий аскарлар ва бошлиқлар таркибига мансуб шахслар маъмурий жавобгарлик 
масалалари алоҳида категория сифатида, бошқа тартибда ҳал қилинади, Маъмурий жавобгарлик 
тўғрисидаги кодекснинг 16-моддасига биноан улар маъмурий ҳуқуқбузарлик учун интизом уставларига 
мувофиқ жавобгар бўладилар.
Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 23-моддасига биноан эса 
маъмурий ҳуқуқбузарлик содир этганлик учун қуйидаги