|
o’lchovli grafika deb nomlanadi. Odatda unda tasvir yaratishning vektorli va
rastrli usullaridan foydalaniladi.
1.1. Kompyuter grafikasi haqida umumiy tushunchalar
Kompyuter grafikasi tasvirlarni shakllantirish usullariga bog`liq holda 3 turga
bo`linadi.
1. Rastrli grafika.
2. Vektorli grafika.
3. Fraktal grafika.
Ular bir-birlaridan tasvir ko
`
rinishdagi axborotlarni hosil qilish va qayta ishlash
texnologiyalari bilan farq qiladi.
Rastrli grafika tushunchasi
Rastr grafikasida obyektlar bit kartasidagi torda rangli nuqtalar (рiksellar)
yordamida tasvirlanadi. Rastrli tasvirlar bilan ishlash uchun rastr muharrirlaridan
foydalanamiz. Rastr tasvirlarni boshqa formatlardan rastr ekrandagi hujjatning
sahifa formati to‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi ko‘rinishda bo‘ladi. Agarda sahifa
formatini o‘zgartirmoqchi bo‘lsangiz Свойства (Proрerty Bar)dan foydalansa
bo‘ladi. Agarda Kitob (Portrait)ni tanlasangiz hujjatning bo‘yi bo‘yicha
ko‘rinishda, Albom (Landscaрe)ni tanlasangiz hujjatning eni bo‘yicha ko‘rinishda
sahifalaydi. Yuqoridagi sahifalashninig o‘lchamlarini bosmadan chiqariladigan
рayti bilan chalkashtirmaslik kerak.
1.1-
rasm. Turli shakllarda rastrli obyektlar
18
Shaxsiy
kompyuter
va
uning
dasturiy
ta'minoti
rivojlanishi
va
takomillashtirilishi shunga olib keldiki, kompyuter yordamida oldinlari
bajarilmagan vazifa va ishlar amalga oshirilishi mumkin bo'ldi. Shular qatoridan
kompyuter yordamida tasvirlarni yaratish va ularga ishlov berish, ya'ni kompyuter
grafikasi tushunchasi vujudga keldi. Albatta bundan oldin ham kompyuter
grafikasi mavjud bo'lgan, lekin u asosan, dasturlash tillari yordamida yaratiladigan
geometrik figura (shakllar) va tasvirlar bo'lgan.
Kompyuter grafikasi grafik interfeysga ega bo'lgan operasion sistemalar va
dasturlar ishlab chiqarilganidan keyin keng tadbiq etila boshlandi. Kompyuter
grafikasining ikkita yo'nalishi: rastrli va vektorli turlari bilan tanishib chiqamiz.
Rastrli grafikada har qanday tasvir nuqta - piksellardan tashkil topgan bo'ladi.
Har bir piksel alohida rangga ega bo'ladi. Ular majmuasi esa yaxlit tasvirni tashkil
etadi. Foydalanuvchi har bir pikselga ishlov berish imkoniga ega bo'ladi, tasvirdagi
piksellar soni qanchalik ko'p bo'lsa, tasvir shunchalik yuqori sifatli bo'ladi.
Tasvirdagi piksellar zichligi DPI (Dot Per Inch - dyuymdagi nuqtalar soni)
deyiladi, ya'ni bir dyuymda (1 dyuym=2,54 sm) nechta nuqta joylashganligini
belgilaydi. Gazeta va boshqa ro'znomalarda mazkur ko'rsatkich odatda 150 dpi,
rangli jurnallarda 300 dpi, fotosurat va kompozisiyalarda 600-1200 dpi tashkil
etadi. Ekranda tasvirlanadigan rasmlar uchun esa 72 dpi sifat ko'rsatkichi yetarli
hisoblanadi. Shuni ta'kidlash kerakki, mazkur ko'rsatkichni belgilash yoki
tanlashda rasional yondashuvdan kelib chiqish kerak, chunki har bir nuqta xotirada
bir bit (agar tasvir oq-qora bo'lsa) joy egallaydi va ular tasvirda ko'payganida
tasvirning xotirada egallaydigan hajmi ancha katta bo'ladi. Masalan, 300 dpi
sifatga ega bo'lgan 2"x3,5" (5X9 sm2) o'lchamdagi asvir taxminan 630 000 bitni
tashkil etadi. Agar tasvir o'lchamlari katta bo'lsa, hajmi nihoyatda kata bo'lishi
aniq. Tasvir hajmini katta bo'lishi qattiq diskda ko'proq joy egallashi va kompyuter
tomonidan sekin qayta ishlanishiga olib keladi.
Rastrli kompyuter grafikasida ranglar tizimiga katta e'tibor qaratish kerak.
Grafikada asosan RGB (Red, Green, Blue) va CMYK (Cyan, Magenta, Yellow,
blacK) rang tizimlari qo'llaniladi. RGB ang tizimi ekranda tasvirlanadigan rasmlar
19
uchun (masalan veb-sahifada), CMYK rang tizimi asosan chop etiladigan tasvirlar
uchun foydalaniladi.
Rastrli grafika bilan ishlash dasturlari bir nechta vazifalarni bajarish imkonini
beradi:
-Rang tizimini o'zgartirish;
-Chop etish;
-Boshqa nom va kengaytma bilan saqlash;
-Har xil effektlarni qo'llash.
Hozirgi kunda sodda va murakkab rastrli grafika tahrirlash dasturlari mavjud.
Sodda grafik muharrirlardan biri - Windows operasion tizimi tarkibiga kiruvchi
Paint dasturidir. Mazkur dastur oddiy amallarni bajarish imkonini beradi, lekin
professional darajadagi imkoniyatlardan foydalanish uchun maxsus rastrli grafik
dasturlaridan foydalanish kerak bo'ladi: Adobe Photoshop, Corel PhotoPaint,
Adobe Flash va hokazo.
Adobe Photoshop dasturi hozirgi kunda eng mashhur va butun dunyo
mutaxassislari tomonidan tan olingan dastur hisoblanadi. Buning asosiy sabablari -
uning boy va keng imkoniyatlari, qulay va oson interfeysi (muloqoti), deyarli
barcha grafik formatlar va tizimlar bilan ishlashi.
Adobe Photoshop dasturining oxirgi versiyalari Adobe Photoshop 7.0, Adobe
Photoshop CS, Adobe Photoshop CS2 bo'lib, ular deyarli barcha zamonaviy
texnologiyalarni o'z tarkibiga olgan. Adobe Photoshop dasturining oynasi quyidagi
ko'rinishga ega:
Dastur oynasi bir nechta qismdan tashkil topgan:
-Dastur sarlavhasi - dastur va joriy ochilgan hujjat nomlarini aks ettiradi;
-Bosh menyu - tasvir ustida bajarilishi mumkin bo'lgan barcha farmoish va
amallar, effektlar, sozlashlarni o'ziga olgan;
-Boshqaruv paneli - biror bir uskuna tanlanganida uni sozlash va ko'rsatkichlarini
o'zgartirish uchun foydalaniladi;
-Uskunalar paneli - asosiy amallar bajarilishini ta'minlaydigan anjom-uskuna va
uskunalarni o'ziga mujassam etgan;
20
-Joriy ochilgan hujjat - bevosita tasvir, fayl nomi va kengaytmasi, rang tizimi va
tasvirlash masshtabi (% da);
-Holat satri - joriy masshtabni % da, hujjat hajmi, joriy bajarilayotgan amal nomini
aks etadi;
-Navigator - tasvir masshtabini ko'rsatish va ixtiyoriy joyini kattalashtirish va
tanlash;
1.2- rasm Ranglarning modellari
- Ranglar/Namunalar/Stillar (Svet/Obrazsi/Stili) - tasvirda foydalanishi mumkin
bo'lgan ranglarni tanlash, yangisini qo'shish, tayyor stillarni qo'llash;
- Tarix/Amallar (Istoriya/Deystviya) - hujjat yaratilganidan (ochilganidan)
boshlab uning ustida barcha bajarilgan amal va ishlovlar ro'yxati (tarixi);
- Qatlamlar/Kanallar (Sloi/Kanali) - tasvirni tashkil etuvchi barcha qatlamlar va
rang kanallari bilan ishlash.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
