Nam angan davlat universiteti obidjon karimov

Foydalanilgan adabiyotlar

1.  T.  Boboyev«Adabiyot shunoslik asoslari»  Toshkent 2002-yil

2.  X. Umurov «Adabiyotshunoslik nazariyasi» 2005-yil

3.  B. To ‘qliyev«Adabiyot xrestomatiyasi»

4.  N.Rahmonov «О ‘zbek mumtoz adabiyoti namunalari»

5.  O.Nosirov,  S.  Jamalov,  M.Ziyariddinov «O'zbek klassik she’riyati 

janrlari»

6.  A. Qosimov,  Q . Yo ‘Idashev «Adabiyot» darsligi

7.  «Adabiyotshunoslik» ma'ruzalar matni.

54

---

8-MAVZU:  RUBOIY VA TUYUQ JANRLARI

Reja:

1 .Ruboiyning jan r xususiyatlari:  hajm, qofiya, vazn.

2.Ruboiyning qofiyalanishiga k o ‘ra turlari: 

ruboiyi xosa;  ruboiyi tarona.

3.Sharq ruboiyoti va o ‘zbek ruboiylari.

4.Tuyuq janri,  uning o ‘ziga xos xususiyatlari.

5.Navoiy va Bobur tuyuq haqida.

6.0 ‘zbek tuyuqchiligi tarixi.

Ruboiy  arabcha  so‘z  bo‘lib,  «to'rtlik»  degan  ma'noni  anglatadi. 

Poetik  istiloh  sifatida  esa to‘rt misradan  iborat,  a-a-b-a yoki  a-a-a-a 

tarzida  qofiyalanib  keluvchi  o ‘ziga  xos  vaznda  yozilgan  mustaqil 

she'r ruboiy deyiladi.

Ruboiy  dastlab  fors-tojik  she'riyatida  R o‘dakiy  ijodida  paydo 

bo‘ldi.  Bu jan r  arab  adabiyotidan  ham  o ‘rin  oldi.  Unga  to ‘rtliklar 

asos  bo‘ldi.  O 'zbek mumtoz she'riyatida  ruboiyning poetik shaklida 

bir  tomondan,  fors-tojik  tilidagi  ruboiylar,  ikkinchi  tomondan, 

o ‘zbek  xalq  she'riyati  muhim  asos  bo'ldi.  0 ‘zbek  xalq  og‘zaki 

ijodida  ruboiyga  o ‘xshab  ketadigan  asarlar  qadimdan  buyon 

mavjuddir.  0 ‘zbek  folkloridagi  ko‘pgina qadimiy  lirik she'rlar shakl 

jihatdan  ruboiyni  eslatadi.  Bunga  «Devonu  lug‘otit-  turk»dagi 

ko‘pgina to ‘rtliklar misol bo ‘la oladi.

Ruboiy va uning  shakliy-poetik  xususiyatlari to ‘g ‘risida o ‘tmish 

olimlari  va  hozirgi  adabiyotshunoslar  qimmatli  fikr-mulohazalami 

bildirganlar. Zahiriddin  Muhammad Bobur hazaj  bahrining «а...» va 

«а...»  shajaralaridagi 24 shu'bani ko‘rsatgan.