Termiz davlat universiteti topografiya asoslari va kartografiya


 Terodolit bilan gorizontal burchaklarni ulchash va ulchash natijalarini



Download 1,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet67/114
Sana16.09.2021
Hajmi1,41 Mb.
#176049
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   114
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

 
3. Terodolit bilan gorizontal burchaklarni ulchash va ulchash natijalarini 
jurnalga yozish. 
ABC burchakni ulchash kerrak bulsin.Buning uchun dastlab terodolit burchak uchi bulgan V-nuktaga 
urnatiladi. Terodolitni nuktaga urnatishda kuyidagi ishlar bajariladi: 
1. Asbob markazlashtiriladi. Buning uchun urnatgich vint uchidagi ilgakka shovun osi l ad i. Shtativ nukta 
ustiga shunday urnatiladiki, uning usti gorizontal xolda, shovun esa taxminan nukta ustida bulsin; keryin 
shtativ oyoklarining uchi errga botiriladi. Sung urnatgich vintini bushatib, asbob shtativ ustida shunday 
suriladiki, shovun joidagi nuktaning markaziga tugri kerlsin; nixoyat urnatgich vint maxkamlanadi. 
2. Asbob aylanish uki verrtikal xolatga kerltiriladi. Bu ish shtativni nuktaga urnatishda taxminan bajarilgan 
buladi. Asbob aylanish ukini verrtikal xolatga kerltirish uchun adilakning uki taglikning ikkita kutargich 
vintiga paralerl kilib kuyiladi va bu kutargich vintlarni karama-karshi tomonga burab adilak pufakchasi 
naycha urtasiga kerltiriladi. Agar terodolitning gorizontal doirasida ikkinchi adilak bulsa, taglikning 
uchinchi kutargich vintini burab uning pufakchasini xam naycha urtasiga kerltiriladi. Agar bitta adilak 
bulsa, u vaktda uning pufakchasi ikkita kutargich vint bilan urtaga kerltirilgach, alidadani 90°ga burab, 
adilakning   uki   uchinchi   kutargich  vint   ustiga   kuyiladi,    sung    bu kutargich vintini burab adilak 
pufakchasi urtaga kerltiriladi. 
Asbobning aylanish ukini virtikal xolatga kerltirish uchun Bu ish ikki-uch   kayta takrorlanadi. 


 
60 
Terodolitni    nuktaga      urnatib      bulgach    burchak      
kuyidagi tartibda ulchanadi: 
 1.Asbob urnatilgan   nuktadan (V-nuktadan) truba 
orkali ung tomondagi nukta (S) ga karaladi. Bu vaktda   
gorizontal   doiraning Maxkamlagich vinti 
maxkamlangan, Alidada va trubaning maxkamlagich 
Vintlari esa bushatilgan bulishi   kerrak. 
Nuktaga urnatilgan verxa trubadan kuringach alidada 
va truba maxkamlanadi. Su igr a yunaltirgich vintlari 
yordamida iplar sertkasining kersishgan nuktasi 
verxaning tagiga tugirlanadi va limbdan sanok olinadi. 
Bunda birinchi verrnerrdan gradus, minut va serkunt ikkinchi verrerrdan fakat minut va serkunt 
kiymatlari olinadi. M: S-nuktaga karab gorizontal doiraning birinchi verrnerridan olingan. Sanok 
(a) 168° 261 ikkinchi verrnerridan olingan sanok esa 271 bulsin. Birinchi verrnerrdan olingan 
sanok jurnalning 3-grafasiga,ikkinchi verrnerrdan olingan sanok esa 4-grafasiga 
yoziladi.Jurnalning birinchi grafasiga -asbob urnatilgan nuktaning, ikkinchi grafasiga-  asbob 
orkali kuzatilgan nukaning nomerri yoki nomi yoziladi. 
Verrnerrlardan olingan sanoklar ustiga burchak ulchayotganda virtikal doyra trubaga nisbatan 
kaysi tomonda bulsa ,usha tomon, ya'ni doyra ung (R) yoki doyra chap ( L ) derb yozib kuyiladi. 
Chizmada doyra ung tomonda bulganligi uchun R derb yozilgan. 
2.Alidadaning maxkamlagich vintini bushatib trubani A-nuktaga tomon buriladi v a trubadan A- 
nuktadagi verxa kuringach , alidada va truba maxkamlanadi. Yunaltirgich vintlar yordamida iplar 
sertkasining kersishgan nuktasini verxa tagiga tugirlanadi va yukoridagi kabi xar ikkala 
verrerrdan sanok olib, uni jurnalning 3 va 4 -  grafalariga A-nuktaning karshisiga yoziladi. M: 
birinchi verrnerrlardan olingan  sanok 94° 521,     ikkinchi verrnerrdan olingan sanok 521. 
3. Verrnerrlardan olingan sanoklarning urta arifmertik mikdori chikarilib, u jurnalning 5-grafasiga 
yoziladi. Bunda fakat minutli kiymatlarning urtachasi chikariladi, graduslar esa kuchirilib yoziladi. 
M: S-nuktaga karab birinchi verrnerrdan olingan sanok 168° 261, ikkinchi verrnerrdan olingan 
sanok 271. Shunda urtacha sanok 168° 261 3011 buladi. 
4. Ung tomondagi nuktaga karab olingan urtacha sanok (a) dan, chap tomondagi nuktaga karab 
olingan urtacha sanok (v) ni ayrib burchakning kiymati topiladi, ya'ni (q a-v. 
M: S-nuktaga karab olingan urtacha sanok 168° 261 30’’  , A-nuktaga karab olingan urtacha 
sanok esa 94°521 . Shunda burchakning kiymati buladi 168° 261 3011 -94°521 q73°341 30’’. 
Agar ung tomonga karab olingan urtacha sanok chap tomondagi nuktaga karab olingan urtacha 
sanokdan kichik bulsa, burchak kiymatini chikarish uchun ung tomondagi sanokka 360 kushiladi 
va xisoblab chikarilgan burchak jurnalning 6-grafasiga yoziladi. Gorizontal burchaklarni 
ulchashning bu usuli yarim priyom deryiladi. 

Download 1,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish