Maktabgacha ta`lim

17.1. Maktabgacha ta`lim muassasalarida o’tkaziladigan seminar metodik ish 
shakli ekanligi. 
 
Tarbiyachilarning  nazariy  bilim  darajalarini  oshirishda  va  ularning 
pedagogik  maxoratini  takomillashtirishda  seminarlar  muxim  rol  uynaydi.  Ular 
pedagogika va psixologiyaning nazariy masalalarini, shuningdek, ilg’or ish tajriba 
va amaliyotni chukurrok o’rganish maksadida o’tkaziladi. 
Uslubchi  ukuv  yilining  boshida  tarbiyachilar  jamoasi  bilan  kelishib  seminar 
muammosini tanlaydi, ishning aniq rejasini ishlab chikadi va pedagogik kengashda 
tasdiklaydi. 
Seminarlar  ishini  tashkil  kilishda  yildan-yilga  aynan  bir  tematika-mavzusini 
o’rganishga  yo’l  qo’yib  bo’lmaydi.  Bu  ilgarilashga  yordam  bermaydi,  balki 
katnashchilarning 
seminarga 
qiziqishlarini 
pasaytiradi. 
Xar 
seminarda 
o’rganilayotgan  material  mazmunini  ko’rik  nazariyalashtirishga  yo’l  qo’ymay, 
balki  uni  kasb  bilan  amaliyot  bilan  bog’lab  olib  borish  kerak.  Shuning  uchun, 
seminar  mashg’uloti  pedagogik  kengash,  nazariyani  o’rganish,  ikkinchi  rejaga 

---

 
168 
suriladigan  materialni  tushunish,  egallash  va  undan  o’z  vaqtida  amaliy 
faoliyatlarida foydalanish uchun uning moxiyatini anglab bilishlari kerak. 
Seminarga  tayyorlanish  qo’shimcha  adabiyotlarni  o’qish,  boshlang’ich 
manbalarni  o’rganish  bilan  bog’lanadi.  Tarbiyachilar  o’qib  chiqilganini  tanqidiy 
baxolashni,  o’zlari  uchun  kerakli  ma`lumotni  olishni,  o’rganilayotgan  materialni 
tushunish,  egallash  va  undan  o’z  amaliy  faoliyatlarida  foydalanish  uchun  uning 
moxiyatini bilishlari kerak. 
Pedagogik tajriba ko’pqirrali va bebahodir. Ilg’or ish tajribalarini o’rganish va 
har qanday ilg’orlikni chuqur o’rganish muhimdir. 
Rejada ilg’or ish tajribalarni o’rganish, ommalashtirish, yangi tajribani ishlab 
chiqish va uni umumlashtirishni tashkil etishdan iborat. 
Xalq  ta`limi  bo’limi  tomonidan  faol  saylanadi.  Ularning  vazifasi  kurslar, 
seminar-mashg’ulotlar,  individual  va  guruhli  maslahatlar,  ma`ruzalar,  seminar 
majlislarini tashkil etishdan iboratdir. 
Maktabgacha  ta`lim  xodimlarining  ishlash  malakalarini  oshirish  shakllaridan 
biri bu seminarlardir. 
Seminarlar  -  maktabgacha  ta`limga  doir  eng  muhim  tomonlarini  hal  etadi. 
Seminar mavzusini shahap, tuman, viloyat tomondan belgilanadi. 
Seminar  uchun  mavzu  tanlaganda  uning  maqsadi,  vazifalari,  mavzular 
tematikasi aniqlanadi va bibliografiya tuziladi. 
Ma`ruza mavzulari seminar qatnashchilariga taqsimlanadi, har bir ma`ruzachi 
o’z mavzusini ilmiy asosda ochib beradi, o’z tajribalardan namunalar keltiradi. 
Mudiralar uchun seminar mavzusini quyidagicha tanlash mumkin: 
1.  Mudiraning metodik-tarbiyaviy ishlarga rahbarligi. 
2.  O’yin faoliyatiga rahbarligi. 
Musiqa rahbarlariga esa: 
1. Maktabgacha yoshdagi bolalarni qo’shiq bilishlarini tashkil etish va hokazo 
Maslahatlar – yakkama-yakka rejalashtirish usulida qayd qilib boriladi. Bu esa 
metodik  ishda  yo’llanma-maslahatlarni  mavzular  bo’yicha  ishlab  chiqishni, 
kamchiliklarni bir to’la bartaraf qilishni belgilaydi. 
Guruh maslahatlari esa pedpgogik kabinet rejasida rejalashtiriladi. 
Maktabgacha  ta`lim  xodimlarini  ishlash  malakalarini  oshirishda  asosiy 
shakllardan biri metod birlashmalardir. 
Metod  birlashmalar  muxokamalarida  maktabgacha  ta`limga  oid  eng  dolzarb 
masalalar xal etiladi. 
Metodik  birlashmalar  -  pedagoglarning  ijodiy  faolligini  va  izlanishlarini 
shakllantiradi,  o’z  ishlarini  tahlil  qilishga  va  tanqidiy  baho  berishga  o’rgatadi, 
berilgan  topshiriqlarga  javobgarlik  xissini,  ishlash  malakalarini  doimo  o’stirib 
borishga intiltiradi. 
Metodik birlashmalar - butun o’quv yili davomida sentyabrdan- maygacha o’z 
ishini  olib  boradi.  U  turli  toifadagi  pedagog-tarbiyachilar,  musiqa  rahbarlari, 
mudiralar uchun tashkil etiladi. 
Katta  tumanlarda  buni  («kurslar»)  -  bo’limchalar  bo’yicha  tashkil  etish 
maqsadga muvofikdir. Har bir bo’limda 18-20 bolalar muassasalari kiradi. 

---

 
169 
Birlashmaning  ishlash  muddati  O’zbekiston  Respublikasi  Xalq  ta`limi 
vazirligi tomonidan tasdiqlanadi, 2-3 oyda bir marta o’tkaziladi. 
Metodik  birlashma  tarkibini  komplektlashda  pedagoglarning  ish  stajlari  -  ish 
malakalari hisobga olinadi. Agar mudiralar uchun bo’lsa - tuman katta bo’lsa Oliy 
ma`lumotli, 5 yil va undan ortiq ish stajlari uchun: 
- O’rta va maxsus ma`lumotlari va ish staji kam bo’lgan mudiralar uchun. 
Metodist uchun ham shunday tartibda tashkil etiladi. 
Tarbiyachilar  uchun  turli  yosh  guruhlari  bo’yicha  shu  o’quv  yilida  qaysi 
guruhda ishlagani hisobga olinadi. 
Metod  birlashmalar  ko’rgazmalar,  ko’rgazmali  qurollar  va  yangi  metodik 
adabiyotlar ko’rgazmalarini tashkil etish muhimdir. 
Metod  birlashma  ishini  muvaffaqiyatli  o’tishida  xalq  ta`limi  bo’limi  va 
pedagogik kabinetining rahbarligi beqiyosdir. 
Respublika,  o’lka,  viloyat  metod  kabinetlari  metod  birlashma  rahbarining 
malakalarini oshirish ishini tashkil etadi, ular uchun bir yilda 2-3 marta seminarlar 
tashkil  etadi,  bu  seminar  metod  birlashma  tashkil  etish  va  rejalashtirish  va  unga 
rahbarlik  qilish,  eng  ilg’or  ishlarni  o’rganish,  ommalashtirish  ishlari  haqida 
bo’ladi. 
Shahar,  tuman  xalq  ta`limi  bo’limlari  metodika  kabineti  metod  birlashmalar 
rahbarlariga  yordam  beradi  (reja  tuzishda,  ma`ruzalar  tayyorlashda,  ochiq 
ko’riklarni  tashkil  etishda  va  ularni  ta`lim  -  tarbiya  ishlariga  tatbiq  etish 
ahamiyatlidir. 
Metod  birlashma  ishida  alohida  diqqatni  yangi  materiallarni  tanlash, 
mashg’ulotlar  reja-ishlanmalarini  ishlab  chiqish,  maqola  va  vistavkalar  tashkil 
etishga ajratish kerak. 
Maktabgacha  ta`lim  bo’yicha  tayyorlangan  barcha  qo’llanmalar  yoki 
tavsiyalar  avvalambor  O’zbekiston  Respublikasi  Xalq  ta`limi  vazirliklariga 
yuboriladi,  uni  ko’rib  chiqib,  tasdiqlangandan  so’ng  maktabgacha  ta`lim 
muassasalariga tarqatiladi. 
Pedagogik  kabinet  o’z  oldidagi  vazifalarni  hal  etishda,  materialning 
mazmuniga,  talablariga  ahamiyat  berishi  kerak.  Seminarlarda  yangi  metodik 
adabiyotlar  muhokama  qilinadi.  «Maktabgacha  ta`lim»  jurnali  maqolalari, 
maktabgacha  ta`lim  to’g’risidagi  metodik  ishlar  ko’riladi,  bayram  ertaliklari 
dasturlari ko’rib chiqiladi, muhokama qilinadi, metodik ko’rgazmalar tayyorlanadi. 
Tibbiy-pedagogik  yig’ilishlar  asosan  ilk  yosh  guruhlari  uchun  o’tkaziladi. 
Bolalarni  anatomik-fiziologik,  nerv,  psixik  va  aqliy  jihatdan  o’sishi  muhokama 
qilinadi.  1  yoshdan  2  yoshgacha  bo’lgan  guruhlarda  har  oyda,  2  yoshdan  3 
yoshgacha bo’lgan bolalar guruhlarida kvartalda 1 marta o’tkaziladi. Bunda vrach, 
katta xamshira ham ishtirok etadi. 
Ochiq  tadbirlar  pedagogik  ishni  o’stirishda  hamda  tarbiyachilarning  ishlash 
malakalarini o’stirishda muhim tadbirdir. 
Bunda  kun  tartibning  turli  jarayonlari  jamoa  asosida  kuzatiladi  va  tahlil 
qilinadi. 
Metodist metod birlashma ishiga nazoratni tizimli tashkil etadi.