Umurtqalilar zoologiyasi

30-rasm.  Suyakli  baliqlar  qon  aylanish 
sistemasi sxemasi:
1-yurak  b o ‘lm asi,  2-yurak  qorinchasi,  3-aorta  p i- 
yozch asi,  4 -q o r in   aortasi,  5 -o lib   keluvchi  jabra  ar­
teriyalari,  6 -o lib   ketuvchi  jabra  arteriyalari,  7-aorta 
ild izi,  8 -orq a  aorta,  9 -u y q u   arteriyasi,  1 0 - o ‘m rov 
arteriyasi,  11-du m   venasi,  12-keyngi  o ‘ng  kardinal 
vena,  13-keyngi  chap  kardinal  vena,  1 4 -buyrak qonqa 
sistem asi,  15-ichak  osti  venasi,  16-jigar  q op q a  siste ­
m a si,  1 7 -k yu verov  q u y ilish i,  18-jigar  v e n a si,  19- 
oldingi kardinal vena  (ven oz qonli tomirlar qora  rangga 
b o ‘yalgan).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Jigar  qopqa  venasi 
ichakdan  mustaqil  boshlanadi.  Bu 
vena jigarda kapillyarlarga boiinadi va shu kapillyarlar yana 
birlashib  venoz  sinusga  quyiladigan 
jigar  venasiga 
aylanadi. 
Tog'ayli  baliqlarga  xos juft  suzgichlardan  qon  olib  keluvchi 
yonbosh  venalar 
suyakli  baliqlarda  boimaydi.
Baliqlarning yuragida hamma vaqt venoz qon boiadi. Qon 
aylanish  doirasi  bitta;  bunda  arterial  qon  venoz  qon  bilan 
aralashib  ketmaydi.  Qon aylanish  doirasi  ikki funksiyani ba­
jaradi:  1) organizmning barcha hujayralarini ovqat va kislorod 
bilan  ta’minlaydi  va  2)  venoz  qonni  qaytadan  tiklaydi.  Bu 
quyidagicha  amalga  oshadi.  Arteriyalar  orqali  yurakdan  ve­
noz qon chiqib, jabralarga oqib boradi, qon jabralarda oksid- 
lanib arterial qonga aylanadi-da, arteriya qon tomirlari orqali 
butun gavdaga tarqaladi, keyin venoz qon boiib venalar orqa­
li yurakka keladi.  Arterial va venoz qon ular tarkibidagi gaz­
ning  sifatiga  qarab  aniqlanadi,  natijada  qonning  nomi  bilan 
qon tomirlarining nomlari hamma vaqt to'g'ri kelmaydi. Ma­
salan, qorin aortasi va olib keluvchi jabra arteriyalarida venoz 
qon  boiadi,  shuning  uchun  qonning  tarkibiga  qaramasdan, 
balki yurakdan chiquvchi  qon tomirlari arteriya va unga ke­
luvchi qon  tomirlari vena deb ataladi.
Markaziy  nerv  sistemasi. 
Suyakli 
baliqlarning bosh  miyasi  tog'ayli baliqlar­
ga nisbatan birmuncha sodda tuzilgan (31- 
rasm).